SXSW Trends

Al jaren, vele jaren, wilde ik naar SXSW – in de ogen van mijn netwerk DE plek om te praten over de laatste ontwikkelingen, met een  ‘’interactive’’ festival dat elk jaar dagenlang mijn tijdlijn domineerde.  Dit jaar was het zover! Ik liep 5 dagen rond en probeerde zoveel mogelijk sessies te bezoeken. Wat waren de belangrijkste trends? Nou…

Het SXSW programma is zo vol en uitgebreid, dat het lastig is om op basis van een paar sessies de wereld even samen te vatten. En de keuzes van het programma team waren ook niet altijd even duidelijk.

Dat komt deels door de manier waarop het event wordt samengesteld: mensen kunnen via de ‘’Panelpicker’’ al in september sessies voorstellen en uitkiezen wat wel erg lang vantevoren is in een wereld die snel verandert … en het hoofdprogramma, de grote zalen, dat zijn echt losse verhalen over veel verschillende thema’s: filmsterren, milieu activisten, tech ondernemers, trend watchers... 

Hier toch wat observaties, aan de hand van een beperkt aantal sessies: AI, Ubiqitous computing, Brain tech, het einde der tijden en vooral, onzichtbaarheid.

Want of SXSW dat in zijn programma nou heel goed bij elkaar bracht of niet: ik heb wel het idee dat er dit jaar iets heel groots aan het gebeuren is. En dat ik daar een glimp van zag in Texas.

1.       AI is de nieuwe wereld

Generative AI en alles wat daardoor plotseling mogelijk is, dat was vanzelfsprekend het belangrijkste onderwerp van deze editie. Kevin Kelly, ooit founding executive editor van Wired magazine, en al tientallen jaren schrijver over de nieuwe digitale wereld, vertelde hoe hij erg moest denken aan de vroege dagen van het WWW. Elke dag nieuwe verrassingen, nieuwe mogelijkheden, en de plotselinge realisatie dat er echt ongekende nieuwe dingen gaan gebeuren. 

Zelf heb ik dat gevoel ook! En waar het internet toen ontwikkelde in het donker, staan nu de spotlights aan – we kijken mee, naar een ongelooflijke stap die gezet wordt. Volg kunstenaars, developers, media makers online en je ziet een groot laboratorium waar elk uur wel iets nieuws uitgedacht wordt.

‘’Over the long term, the future is decided by optimists, ’’ zegt Kelly, en hij ziet de rol van AI dan ook heel positief. In zijn verhaal vergeleek hij AI met een eindeloos leger stagiaires – zeer behulpzaam bij alles wat we willen doen en maken, ondersteunend, een soort superpowers biedend aan creatieve mensen. Of, zoals hij zei, misschien moeten we uiteindelijk wel denken aan ‘’smart aliens’’ – meewerkende intelligenties, slim maar met een heel ander soort intelligentie dan die van ons, en ‘’maybe some sentience’’.

Dat idee dat een AI ‘’sentience’’ zou kunnen krijgen, wat je het beste kan vertalen als ‘’zelfbewustzijn’’, daar werd Google engineer Blake Lemoine vorig jaar nog hartelijk om uitgelachen. Nu iedereen heeft kunnen zien hoe chatbot Sydney aan de haal ging in een gesprek met NYT reporter Kevin Roose vinden we dat idee ineens helemaal zo vreemd nog niet. Niet ‘’sentient’’ zoals een mens dat is, maar met een eigen onnavolgbare wil, dat wel. Zo snel kan het gaan.

Greg Brockman, mede oprichter van OpenAI, het bedrijf achter Dall-e, GPT, en de 10 miljard deal met Microsoft, verteld e in een bedachtzaam interview waarom men afgeweken is van het oorspronkelijke plan om OpenAI als open-source non-profit organisatie te ontwikkelen. Honderd miljoen dollar ophalen lukte nog net, maar er is veel meer geld nodig om modellen te ontwikkelen en uit te rollen. De kosten zijn enorm, daarom dus. Maar ook hij was vooral positief.

Problemen die deze technologie zal veroorzaken? Disrupties in de markt, en wat voor gevolgen dit soort schokken kunnen hebben? Wat onze vijanden – binnen en buiten onze eigen netwerken – hiermee zouden kunnen doen? Wat we hebben geleerd van de big tech ontwikkelingen van de afgelopen jaren? Wat betekent het dat al deze nieuwe modellen getraind zijn op westerse data?

Ja, er zou misschien wel iets van regulering moeten komen. Of in de woorden van Brockman, daar moeten we met zijn allen uit kunnen komen, laten we dat gesprek aangaan,  steeds maar implicerend: dat komt wel goed.

SXSW, dat zich erg laat voorstaan op zijn progressieve rol – hippie achtige esthetiek, veel aandacht voor psychedelica, allerlei sessies over inclusie en diversiteit, met prominente kritische sprekers als Cory Doctorow en Douglas Rushkoff elders in het programma – liet hier wel wat liggen.

Je hoeft niet links of rechts te zijn, voor of tegen technologie, om te zien dat er van alles mis kan gaan.

Dat gebrek aan kritiek komt deels omdat Amerikaanse moderatoren veel te aardig zijn, een uitzondering daargelaten. Absoluut de beste sessie die ik zag in al die dagen, was het interview dat Kara Swisher had met Kevin Systrom, de man die Instagram oprichtte en verkocht aan Facebook (nu Meta), en op dit moment opnieuw is gaan ondernemen – hij werkt aan een dienst die machine learning inzet om nieuws te duiden en te delen op persoonlijk niveau.

Het interview – snel, gevat, kritisch, met af en toe een lachsalvo dat rolde door de zaal door de vileine opmerkingen van Swisher aan het adres van Zuckerberg en Musk -  liet vooral zien hoe het werkt in Silicon Valley. De energie en toewijding die daar vrijkomt door de belofte van grote rijkdom is enorm, en maakt dat allerlei andere overwegingen snel wegvallen. Systrom, meer geld op zak dan hij ooit op kan maken, financiert zijn nieuwe bedrijf zelf zonder extern kapitaal, zodat hij rustig kan uitproberen wat hij wil.

Als je 10 miljard nodig hebt is dat geen optie en gaat de Silicon Valley machine in de hoogste stand. Wat betreft AI was het bij SXSW vooral een hosanna verhaal, de kritische noot ontbrak, of in ieder geval op het hoofdpodium. Het gevoel dat er – ondanks ontslaggolven in de tech sector, een bankcrisis, sociale malaise en allerlei andere ellende – weer iets heel groot en geweldigs uit Silicon Valley komt overheerste.

The age of AI is here. Maar wat dat betekent? Willen we die nieuwe wereld? Wat doen Europa en China? Moet deze technologie wel in de handen van een paar tech bedrijven zijn? Wie moet daar over nadenken, wie kan er iets over zeggen, wie spijkert waar welke grenzen? Daar werd eigenlijk niet echt over gesproken in Austin. Inmiddels weten we dat zelfs AI experts denken dat het allemaal te snel gaat. Dit jaar is het jaar dat alles verandert.

2.       Ubiquitous sensing (met oorlog als tech driver)

Je zou het in het zonnige Texas zomaar kunnen vergeten, dat we in Europa in oorlog zijn, de bloedigste sinds WOII. Die oorlog is deels ouderwetser dan verwacht, met tanks en hele bataljons soldaten die het per kilometer grondgebied moeten uitvechten. Tegelijkertijd spelen drones en satellieten een grote rol, zijn er hacks van relevante infrastructuur en misinformatie campagnes op sociale media en wordt er vanuit de hele wereld meegekeken naar de strijd op een manier die niet eerder mogelijk was.

Tech innovatie en de oorlogsmachine zijn natuurlijk nauw verbonden. Darpa en internet, autonome processen en drones, sociale media en mass surveillance… Veel technologie die ingezet wordt in een oorlog, is ontwikkeld door geheime diensten en later opgepakt door ons als burgers.

22 NATO landen werken inmiddels samen om de komende jaren 1 miljard te besteden aan ‘’dual use technology’’: technologie die juist ook door de samenleving gebruikt kan worden, omdat door die schaal de ontwikkeling en innovatie zoveel sneller gaat. Het hoofdkantoor van het NATO Innovation Fund komt trouwens in Nederland, en daarmee komen vermoedelijk allerlei start-ups en labs ook onze kant op.

De sessie die ik bezocht was er eentje helemaal georganiseerd door de CIA, die ook met een grote stand op de beursvloer stond. ‘Spies Supercharged: Tech and the Future of CIA’’ had een duidelijk doel: hoe geweldig het is om bij de CIA te werken, wat een ontzettend leuke technische klussen je daar kan doen en nog veel reizen ook! De CIA is net als alle start-ups, scale-ups en big tech bedrijven op zoek naar tech talent. Ze gooiden er ook flink wat Hollywood referenties tegenaan – de CIA investeert en adviseert vaak bij spionnenfilms.

Waarom die enorme aandacht voor technologie?

De CIA verzamelt en analyseert informatie op allerlei manieren – en mag bovendien ‘’covert actions’’ ondernemen, in het buitenland dan wel. Zoals Jennifer Ewbank, Deputy Director for Digital Innovation aangaf, is het steeds moeilijker geworden om in het geheim mensen te spreken nu iedereen overal en altijd een digitaal spoor achterlaat. Je telefoon uitzetten is immers ook meteen verdacht. En sinds computers kunnen ‘’zien’’ is het traceren van mensen voor sommige regimes een routine, een bron op locatie spreken in China is geen optie meer. Het verzamelen en duiden van informatie is ook ingewikkelder geworden nu er zoveel digitale informatie doorzocht kan worden, AI wordt dan ook al lang ingezet en ontwikkeld door de geheime diensten om de juiste informatie uit bergen data naar boven te halen. 

Dat is niet enige techniek waar geld en kennis in gestopt wordt. Fijntjes werd ook even aangehaald dat de geheime diensten aan de basis hebben gestaan van de techniek voor lithium batterijen, borstkanker detectie en Google Earth. En de VC arm van de CIA, IQT heeft heel vroeg geld gestopt in een hele serie bedrijven – veel ervan gericht op het herkennen van gezichten, stemmen, teksten in allerlei talen en meer.

Op dit moment richt men zich vooral op de gebieden AI, quantum computing, biotech, fintech (met grote aandacht voor crypto), advanced power storage, en draadloze overdracht via 6G netwerken.

Nand Mulchandani, CTO van de CIA, en een serial entrepreneur die eerder vier tech bedrijven ontwikkelde en verkocht verwees naar biotech, omdat je nu met Crispr technologie cellen kan programmeren, maar ook naar satellieten met high speed links en allerlei andere produkten. In zijn woorden: ‘’Anything that is hardware is turning into software’’. Dat wil ook zeggen dat we overal en altijd te volgen zijn.

Er was een concrete vraag uit de zaal, waarop het antwoord niet echt gerust stelde: ‘’do you engage in any domestic surveillance?’’ Nee, natuurlijk niet, dat mogen we niet. Alle informatie die in de VS verzameld wordt dan? Dat zijn allemaal partnerships met de private sector, ‘’voluntary engagements’’.  Jaja.

Ze houden ons natuurlijk net zo goed in de gaten, op allerlei manieren, zowel friends als adversaries. Die 22 landen die via NATO samenwerken aan technologie? Daar zit de VS niet bij.  Mulchandani zei het nog maar eens expliciet: kom bij ons werken, dan werk je aan dingen die je nergens anders kan doen.

De CIA denkt eerder dan wij allemaal na over wat het betekent, zo’n wereld waar we op allerlei manieren gevolgd worden, waar we ook allerlei bio informatie ongemerkt delen, een wereld van ‘’ubiquitous sensing’’. 

3.       Ons brein als nieuw domein

Een andere trend die ik dit jaar bespeurde, en niet alleen bij SXSW, is aandacht voor ons brein en hoe we dat brein op allerlei manieren kunnen beïnvloeden. Alle hardware wordt software? Nou zelfs onze eigen ‘’wetware’’ valt daaronder, de cellen van ons lichaam, maar ook de mysterieuze ‘sentience’’ die ons ten dele is gevallen kunnen we op allerlei manieren beïnvloeden. Bij SXSW waren er drie stromingen op dat gebied.

Men had bijvoorbeeld een heel track geprogrammeerd over psychedelica. Psychedelica voor vrouwen, voor atleten, in de muziek, voor ambulance personeel, hoe verdien je geld met psychedelica…. Het aantal sessies was enorm, waardoor je ook het gevoel kreeg dat dit eigenlijk een veel grotere trend is dan ik in ieder geval dacht: het is een industrie.

Maar dat is niet de enige manier om ons brein te beïnvloeden. In een sessie genaamd, ‘’ Hello World: Brain Computer Interfaces at Scale’’ presenteerde het Australische Synchron een hersenimplantaat dat inmiddels al ingezet wordt.  Van de eerste "gedachten gestuurde" handsfree tweet door een patiënt met ALS tot de recente permanente plaatsing als middel voor communicatie bij een patient in de VS. Doel is in eerste instantie om verlamde patiënten weer te kunnen laten communiceren, maar Synchron’s motto reikt veel verder, ‘’Our mission is to create an endovascular implant that can transfer information from every corner of the brain at scale.’’ 

Het is dezelfde claim die Elon Musk met Neuralink heeft, ‘As our technology develops, we want to be able to increase the channels of communication with the brain, accessing more brain areas and new kinds of neural information. We believe this technology has the potential to treat a wide range of neurological disorders, to restore sensory and motor function, and eventually to expand how we interact with each other and experience the world around us.’. 

Musk kreeg deze maand overigens geen toestemming van de FDA om de techniek op mensen uit te proberen. Zal tegen 2050 de meerderheid van de mensen een permanent implantaat hebben om handsfree met hun digitale apparaten te communiceren? Er wordt in ieder geval druk aan de optie gewerkt.

Daarnaast waren er ook een aantal neuroscience sessies, allemaal met de inzet: wat kunnen er veranderen aan ons brein? Zelf bezocht ik een sessie genaamd ‘’Your Brain Data and the Future of Mental Health’’. Deze sessie draaide om het bedrijf Wave Neuro, gespecialiseerd in ‘’personalised brain care’’. Ook hier is de initiële focus op mensen met een probleem, een hersenbeschadiging na een ongeval bijvoorbeeld.

Wat doet Wave Neuro? Het meet alle hersengolven, maakt een persoonlijk profiel, en zorgt dat via een vorm van bestraling sommige hersengebieden beter doorbloed raken.

Nick Hardwick, een ex football speler die veel last had van alle klappen die hij tegen zijn hoofd had gekregen in zijn loopbaan, verzorgde een heuse testimonial: hij kon weer helder denken en zich langer concentreren door Wave Neuro. ‘’Het scheelt de football association 300 miljoen dollar per jaar, als ze dit goed inzetten’’.

De claims zijn inderdaad groot. En ook Wave Neuro mikt uiteindelijk op een groot publiek – niet alleen mensen met hersenbeschadiging gaan langs voor een behandeling. Wie wil er nu niet een beetje personalised brain care, als je daardoor slimmer en beter wordt?

4.       The end of the world as we know it

Tegenover al het optimisme dat de ontwikkelaars van AI, ubiquitous computing en brain power uitstraalden, stond ook iets heel anders.

‘’This is the government our founders warned us about’’, ik zag het op een t-shirt staan, een man die bezig was zijn pick-up truck in te laden. De groep Amerikanen – zeker in een staat als Texas –  die vertrouwen in vooruitgang verloren heeft, en terug wil naar een duistere tijd groeit maar door lijkt het wel.   

Op de dag dat ik aankwam werd in Tennessee een wet aangenomen, die het mogelijk maakt voor ambtenaren om huwelijk te weigeren tussen mensen van het zelfde geslacht, en huwelijken tussen mensen met verschillende raciale afkomst. In Texas zijn alle abortussen inmiddels verboden. In Florida is een wet aangenomen die de Stop Woke act wordt genoemd ‘’The Individual Freedom Act, ‘’Stop Wrongs to Our Kids and Employees (WOKE)’’ die bepaalt dat er geen les gegeven mag worden over onderwerpen die zouden kunnen leiden tot  “guilt, anguish or any form of psychological distress” – zoals het onderwerp slavernij of zwarte geschiedenis, noem maar eens iets.

Op SXSW was er een sessie over hoe je les moet geven op scholen waar enorm veel boeken inmiddels niet meer toegestaan zijn – met name boeken  van zwarte en LGBTQ+-auteurs, ‘’Teaching Truth in the Era of Book Bans’’. Een van de sprekers sprak over het fascistische systeem waar ze stap voor stap in  zijn beland daar, ze had daarbij niet eens het idee dat ze het publiek iets uit hoefde te leggen.

Die polarisatie heeft natuurlijk veel oorzaken, maar tech speelt daar zeker een rol in. Douglas Rushkoff vertelde over de verwevenheid van tech en geld die zo gevaarlijk is.  En Cory Doctorow zijn verhaal draaide over de macht van geld en bedrijven die creativiteit inperkt.

Het is geen trend, het is meer een overkoepelende vraag waar we maar geen antwoord op vinden – hoe waarborgen we democratie, vrijheid en vooruitgang? Op het moment dat innovatie direct gekoppeld wordt aan grote financiële winsten, gaat het eigenlijk meteen mis.

Het optimisme dat we juist door onze internet verbondenheid beter zouden worden als maatschappij, dat is er nu wel uit. Het wordt juist slechter.

5.       Onzichtbaarheid

Zo’n event als SXSW is heel goed om opnieuw even na te denken over wat er aan de hand is.

Ergens in de vorige eeuw gebruikte ik voor het eerst het internet. Ik kreeg een lijvig boekwerk met instructies, een Unix account, en hielp een groep internationale Professoren met een tijdschrift dat samengesteld moest worden. Daarna ging het snel, ik herinner me de eerste keer dat ik het WWW op kon, op een EU conferentie in Brussel, waar Al Gore het nog had over de ‘’information super highway’’.

De afgelopen maanden is de aankomst van generative AI weer zo’n groot moment, en net als Kelly ben ik enthousiast, vind ik het mooi, voel ik hoe groot de verandering is, en dat we een hele nieuwe vorm van internet kunnen krijgen. Tijd voor creatieve en slimme mensen om van alles uit te proberen, en dat volg ik graag.

Dat optimisme en de mogelijkheden die nu al duidelijk worden om productiviteit te verhogen, creatieve ideeën snel om te zetten, allerlei problemen op te lossen, dat ken ik dus, van 30 jaar geleden.

Maar ja. We weten nu al dat de ‘’unintended consequences’’ wel eens van veel grotere invloed kunnen zijn dan voorzien. We hebben met zijn allen immers een surveillance en misinformatie wereld gebouwd die niet meer weggaat.

Wat is dan de grote verandering nu? Wat is het dat de bovenstaande trends – AI, beïnvloeding van ons brein, ubiquitous sensing, - op een of andere manier verbindt? Het is een soort vage notie, maar ik benoemd hem toch hier: het is de onzichtbaarheid,  de onnavolgbaarheid.

Dertig jaar geleden begon het met het online zetten en verbinden van informatie. Alle stappen in dat proces zijn te volgen. Dat verdween al een beetje toen algoritmes voor ons informatie gingen voorsorteren. Nu stappen we over naar voorspellende informatie modellen – en plotseling is de techniek onzichtbaar geworden, en niet meer te volgen.

Zelfs de makers van die modellen, worden op dit moment verrast door de uitkomsten. De uiteindelijke invloed van de beïnvloeding van het brein, de gevolgen van het ‘’ubiquitous sensing’’ – sensoren, kijkende machines, Ais die daar weer doorheen ploegen.. De machine is niet meer te begrijpen, de processen zijn niet meer te volgen. We zien ze niet meer.

In 2023 werd de techniek ineens onzichtbaar. We staan erbij en we kijken ernaar, en we weten eigelijk niet wat we moeten doen.

Door Michiel Buitelaar

Dag 8

Ik ben bij diverse documentaires afgewezen, deze laatste dag. Vreemd want het lijkt stil. Bij de vertoningen waar ik het op gemunt had stonden lange rijen, en hadden mensen zich met de diverse, Byzantijnse mechanismen die SXSW eigen is, voorrang verschaft (je kan tevoren voorrangstickets boeken, al dan niet tegen betaling; ik pis vaak naast de pot, uit luiheid en krenterigheid; al heb ik wel een Platinum pas die voorrang biedt boven het klootjesvolk, in sommige opzichten). Zie het verslag van de imposant produktieve Gerson Veenstra van de documentaire “Air” waarvan ik de rij bekeken heb, dacht ‘ik ga maar even een biertje drinken’ en aftaaide. Hij niet, hulde!

Dus, ik zag die dag alleen: “Going varsity for Mariachi”, een documentaire over een tweederangs Mariachi band van een school in het zuiden van Texas. Waar Mexicaanse cultuur zeer aanwezig is en 100+ middelbare scholen strijden om felbegeerde door de staat vergeven prijzen. Mariachi is: emotionele muziek van Mexicaanse snit, met jachtige violen, schetterende trompetten, vette bassen, hakkelende gitaren en zang met uithalen. Erg fijn. Dit alles voortgebracht door mannen en vrouwen in Liberace-waardige uniformen die vaker dan niet knellen op ronde heupen en torso’s; overkapt door reusachtige hoeden. Onderhoudende, energieke muziek.

(Side note: Texas was Mexicaans. Zie https://en.wikipedia.org/wiki/Texas_Revolution en neem de complexiteit van de hedendaagse Texaanse identiteit waar. Menigeen vindt Texas nauwelijks deel van de USA. Er wonen miljoenen Mexicanen. De USA heeft Texas ingelijfd. Met verwijzingen naar Rusland en Oekraïne maak je geen vrienden.)

Bloedserieus dit alles. Het geportretteerde team komt vanuit achterstandspositie erg ver, ondanks een – mijns inziens – goedbedoelende maar gebrekkige coach. Het was leuk en bij vlagen emotioneel omdat het ook de worsteling van oudere tieners weergaf, die van alles willen dat in de Mariachi geprojecteerd werd.

Prima dus.

Nog even dit, een erratum: Blom wees mij op een korte bocht in een eerder verslag van me. Ik zei over AI iets als ‘wat maakt het uit als het maar goed is, de bron doet niet ter zake’. Dat slik ik niet helemaal in maar (wel deels) deze middelbare muziekkenner wees mij erop dat mensen ergens bij willen horen. Mensen zijn fans, of superfans, en associëren zich met makers, ontlenen er identiteit aan. Dat beaam ik. Dat had ik beetje overgeslagen. Waarvan akte, mea culpa.

En dan nog: als een artiest zich bedient van AI in zijn/haar produktieproces, maar het resultaat zelf claimt, en de branding ervan effectief uitdraagt, dan is nog steeds het proces ondergeschikt aan het produkt, dat verpakt is in de identitieit van de maker (niet van de AI). Er zijn ook DJs die een heel team voor zich hebben werken maar als individu het artistieke resultaat claimen – dat werkt. Trouwens moet je ook niet uitsluiten, denk ik, dat een AI een merk kan worden, een (artificiële) maker waar mensen zich mee associëren. Of? Ik gooi maar wat op. Maar Bloms punt is terecht.

Dag 8: klaar. SXSW is deze dag zowat klaar (het is al stilletjes in de stad, de vliegtuigen lopen vol; ik blijf nog even maar mijn huisgenoten gaan weg; de stroom verslagen droogt op). Het was goed.

Film: AIR

Door: Gerson Veenstra

Dankzij Rik Janssen van Filmofiel.nl, heb ik dit jaar voor het eerst toch wat bijzondere momenten meegemaakt van het filmgedeelte van South by Southwest. Eerder was ik al bij Tetris en vandaag maakte ik de wereldpremière mee van de film AIR. Een film van Ben Affleck over het begin van Nike Air Jordan. Zo ongeveer de hele cast was er, op de rode loper en voor- en achteraf bij de film zelf. 

De film deed best een beetje denken aan Tetris. Ook jaren 80, inclusief de sfeer, nieuwsbeelden en de muziek uit die tijd. En ook het verhaal van iets tot een succes maken. Maar bij deze film dan nog wat meer The American Dream. 

3 uur wachten

De film werd vertoond in het Paramount Theatre wat een hele belevenis is. Denk aan Tuschinski in Amsterdam, maar dan minder geschikt voor films. Een enorme zaal met plek voor 1200 mensen die op krappe stoeltjes allemaal heel dicht op elkaar zitten, een relatief klein scherm en ook niet het allerbeste geluid. Maar wel, net als Tuschinski, heel authentiek, met mooie plafonds en bijzondere ornamenten. 

En helaas was het me niet gelukt om snelle toegang te krijgen, dus moest ik het van de rij hebben. De film zou om 18.30 uur beginnen en om 16.00 uur dacht ik: laat ik maar eens kijken of het al druk is. Nou, dat was het. Er begon zich al een flinke rij te vormen. Dus ben ik er ook maar in gaan staan. Het duurde uiteindelijk tot 19.00 uur voordat we binnen waren. Je moet er wat voor over hebben zullen we maar zeggen.

Hele cast op het podium

De hele ervaring was het wachten meer dan waard. Voordat de film begon, introduceerde Ben Affleck meteen ongeveer de hele cast op het podium. Met nogal wat grote namen, onder wie Matt Damon, Jason Bateman (Ozark), Viola Davis (Fences) en Chris Tucker (Rush Hour). Vooral Viola Davis had veel fans in de zaal. En sowieso is het filmpubliek hier tijdens SXSW enorm enthousiast. Er wordt continu geapplaudisseerd, ook tijdens de film bij bijzondere momenten. 

Zo'n moment was bijvoorbeeld toen Matt Damon (in de rol van Nike-scout Sonny Vaccaro) een nogal boze Chris Messina (in de rol van Jordan-manager David Falk) aan de telefoon heeft. Matt vertelde na afloop dat die scène ook echt is opgenomen terwijl ze maar op een paar meter afstand van elkaar zaten, allebei met drie camera's op zich gericht. Maar de conversatie was dus echt. Het deed heel erg denken aan de beroemde telefoonscène uit The Wolf of Wall Street, maar dan feller.  

The American Dream

De film valt in elk geval prima bij het Amerikaanse publiek. Tijdens de hele film werd er hard meegelachen en voelde je de trots door de zaal gaan. Het is ook een exemplarisch voorbeeld van The American Dream. Hoe een merk dat tot 1984 nog niks voorstelde als het ging om basketbalschoenen in één klap marktleider werd en concurrenten Adidas en Converse wist weg te spelen dankzij het binnenhalen van één groot talent: Michael Jordan. 

En ook het verhaal van moeder Jordan die uiteindelijk inging op het aanbod van Nike (Adidas had de voorkeur van Michael), maar niet zonder af te dwingen dat Michael ook een deel van de opbrengst van elk verkocht paar schoenen zou krijgen. Dat betekende daarna een revolutie voor de inkomsten van sporters en hun families. 

Geen Michael Jordan

Ik vond het echt een topfilm. Goed verhaal, fijne cast en heel veel humor. Wat ik jammer vind is dat Michael Jordan zelf eigenlijk niet voorkomt in de film. Ben Affleck legde voor de film uit dat daarvoor gekozen is omdat Michael zo'n fenomeen is en zo bekend is, dat je die eigenlijk niet door een acteur kunt laten spelen. En dat het budget voor hemzelf niet groot genoeg was. 

Het was nu opgelost door vooral zijn ouders te laten zien. De acteur die hem speelde was meestal vanaf de rug te zien en had geen tekst. Heel gek, want het is natuurlijk een hoofdpersoon in het hele verhaal. Ik had het denk ik beter gevonden als het wel een volwaardige rol was geweest, gespeeld door een acteur. 

Vanaf april in de bioscoop

Tweede puntje van kritiek is de mengeling van feit en fictie. Affleck zei vooraf heel duidelijk dat het geen documentaire was. En dat alles wat je te zien krijgt, dus niet alleen puur de feiten zijn. Toch komen er dan af en toe feitjes voorbij in een titel. De zaal had er geloof ik niet echt moeite mee, maar het kwam op mij een beetje over als een stijlbreuk. 

Hoe dan ook, de staande ovatie op het eind was meer dan terecht. Het is een Amazon-productie, maar de film is vanaf april ook gewoon in de bioscoop te zien. Sowieso leuk om te kijken, helemaal als je een beetje fan bent van het merk Nike. 

Door Gerard Dielessen

Hung Up On a Dream is de titel van een prachtige documentaire over de Engelse band The Zombies. Gezien tijdens mijn laatste volle dag in Austin @SXSW23. De inhoudelijk Tech sessies zijn voorbij. Dit weekeinde vooral nog films en veel muziek. Noem het entertainment. Voor de entertainmenttrends van 2023 verwijs ik graag naar het stukkie van vriend Buitelaar, die vandaag met enige tegenzin vroeg op pad ging om zich daarover te laten bijpraten door Rob Junas, CEO van Luminate.

Dus kon ik (iets later) naar de film in het Zach Theatre. Wat een heerlijke reis terug in de tijd. Mijn generatie is groot geworden met nummers als ‘She’s not There’ en ‘Time of the Season.’ Gezongen door Colin Blunstone. Zevenenzeventig jaar inmiddels. Zijn ijle stemgeluid doet mij trouwens, zo realiseerde ik mij tijdens het kijken van de film, denken aan de stem van Gary Lightbody, leadzanger van Snow Patrol. Samen met Rod Argent (Hold Your Head Up) vormde en vormt hij nog steeds de kern van The Zombies, een van de meest onderschatte bands van het Verenigd Koningrijk in de jaren 60 en 70. Inmiddels bestaan The Zombies al meer dan zes decennia en treden ze nog steeds up. Ook hier in Austin tijdens SxSW trouwens. Misschien dat Gerson Veenstra daar nog over schrijft. Mij bereikte geruchten dat hij daar wel bij aanwezig was. Gelukkig gaven Blunstone en Argent na afloop van de documentaire nog wel een korte toelichting.

De film over The Zombies bracht mij terug in de tijd. Toen ik mij eind jaren zestig en begin jaren zeventig iedere vrijdagochtend naar een boekenwinkel aan de Rijnlaan spoedde om de nieuwe versie van de Veronica Top40 te bemachtigen. The Zombies waren regelmatig te vinden op deze lijst der muzieklijsten.

Dat was toen.

Terug naar de film. 

Time Of The Season

Daarin een mooie anekdote. Nadat het bekende nummer Time of The Season van het legendarische album ‘Odessey and Oracle’ in 1968 een hit werd in Engeland (en de rest van Europa), viel de band uiteen. Tegenslag, oplichting, gebrek aan geld, onderlinge onenigheid. De een ging bij een verzekeringsbedrijf werken, de ander werd taxichauffeur etc. Totdat het nummer uit het niets een hit werd in de VS en zelfs op nummer 1 van de Billboard hitlijst terecht kwam. 

t's the time of the season
When love runs high
In this time, give it to me easy

And let me try with pleasured hands
To take you in the sun to promised lands
To show you every one
It's the time of the season for loving

What's your name? (What's your name?)
Who's your daddy? (Who's your daddy?)
(Is he rich) Is he rich like me?
Has he taken (has he taken)
Any time (any time)
(To show) To show you what you need to live?

Tell it to me slowly, tell you what
I really want to know
It's the time of the season for loving

What's your name? (What's your name?)
Who's your daddy? (Who's your daddy?)
(Is he rich) Is he rich like me?
Has he taken (has he taken)
Any time (any time)
(To show) To show you what you need to live?

Tell it to me slowly, tell you what
I really want to know
It's the time of the season for loving

It's the time of the season for loving
It's the time of the season for loving

Na wat onderlinge twijfels en veel overredingskracht van de platenmaatschappij kwam de groep weer bijeen. Wel moesten in de VS wat problemen worden opgelost. Omdat de echte Zombies niet meer bestonden, waren daar een paar surrogaat groepjes met dezelfde naam opgericht die de bekende nummers coverden. Er moest zelfs een fan met een pistool aan te pas komen om een van die surrogaat groepjes tot stoppen te dwingen.

Hall of Fame

Leadzanger Colin Blunstone vertelde dit verhaal heel charmant en bovendien met veel gevoel voor Britse understatement. Waarom het nummer in de VS plots zo’n succes werd, werd niet duidelijk in de documentaire. ChatGPT zegt daarover: Time of the Season" werd een hit in de VS vanwege de unieke sound, het goede timen en de grote airplay op de radio. Het nummer werd al snel een klassieker en is vandaag de dag nog steeds populair. Daar moeten we het dan maar even mee doen.

Vanaf dat moment begonnen The Zombies in ieder geval aan een lange reis die tot op de dag van vandaag voortduurt. In 2019 werden Colin Blunstone, Rod Argent, Paul Atkinson en Hugh Grundy door Bangles zangeres Susanna Hoffs zelfs toegelaten tot de prestigieuze Rock & Roll Hall of Fame. 

Ik zou zeggen: kijken zodra Hung Up On A Dream ergens te zien is.

Een heel fraai muziektijdsbeeld voor de liefhebber.

https://deadline.com/video/hung-up-on-a-dream-trailer-the-zombies-documentary-sxsw/

Door Michiel Buitelaar

Dag 8

Mijn dag begon met “Top entertainment trends for 2023: what the data says”, waarin Rob Jonas van Luminate een karrevracht data over het publiek uit stortte. Deed-ie goed, het was interessant, en soms verrassend. Meestal niet, iedereen weet wel ongeveer hoe hard streaming services groeien, dat er (te) veel betaald wordt voor catalogi van oude knarren en nog zo wat.

Het was onderhoudend. Enkele krenten uit zijn pap, staccato. Hij definieerde ‘super fans’, die onwaarschijnlijk veel tijd en geld besteden aan media en makers waar ze aan verslingerd zijn; en die méér merchandising van hun helden willen kopen dan ze nu wordt aangeboden (!). Van de mensen die nog vinyl platen kopen heeft 50% geen grammofoon; maar dat percentage is veel lager in LGBTI kringen (?!?). Globalisatie in zowel aanbod als vraag van muziek gaat hard, snelle groeiers in muziek zijn Latin en K-pop, vooral buiten hun traditionele markten. Zo was er nog meer. Ik kan de presentatie van deze snuiter niet vinden, die zou de moeite zijn.

Mijn afsluiting was “Riders on the storm”, een documentaire over een topspeler in buzkashi, een vorm van Afghaans voetbal. Met dien verstande dat het niet om een bal gaat (maar om een onthoofde geit), niet om iets met mensen met voeten (maar om mannen te paard), niet om doelen (maar om een cirkel op een omgeploegd veld), niet om van-de-een-naar-de-ander overspelen (maar met zijn allen vechten, in een hippische scrum) en dat er geen overtredingen zijn. Verder is het net voetbal. Vermakelijk is het, en knap. Het helpt als je een reus bent.

De hoofdpersoon van de docu, Khaiber, is een goedmoedige reus die de machtsovername in Afghanistan door de Talibaan – na vrij plotseling vertrek van de geallieerden, geleid door de USA – eerst met zorg, daarna in angst beziet. In eerdere lokale conflicten is hij familieleden kwijt geraakt: door politieke moord. Hij wordt zelf ook bedreigd. Langzaam en bedroefd neemt hij afstand, en afscheid: hij vlucht. Een grote, lieve reus snikt en gaat. Beelden van hem zijn ontroerend, die van die staat en de straat zijn zorgwekkend, en bekend. Prachtige documentaire.

Ik grijp de kans om te opiniëren. De geallieerde terugtrekking uit Afghanistan was ongemakkelijk maar fundamenteel goed. Want, men was daar bezig het zelfbeschikkingsrecht van het Afghaanse volk te schenden. Wat men ook moge vinden van Talibaan, of Pashtun, of andere groepen daar: het Westen heeft daar niets te zoeken, heeft geen ‘civilising mission’. Het is (was) arrogant, moreel kolonialisme. Wat deze en gene ook vinden van mensenrechten (worstel ik ook mee, beetje althans). Ander argument: het was altijd al onhaalbaar, en verspilling van mensenlevens en geld. Britten (2 keer), Russen, Amerikanen – alle hebben ze het geprobeerd en zijn glorieus gestrand, aldaar interverniërend. Het is historisch een begraafplaats voor buitenlandse mogendheden. Het was onzin. Deze docu toont een donkere kant van de terugtrekking, en een persoonlijke.

Dag 8: klaar. SXSW zowat klaar (het is al stilletjes in de stad, de vliegtuigen lopen vol; ik blijf nog even maar mijn huisgenoten gaan morgen weg; de stroom verslagen droogt spoedig op).

Door Michiel Buitelaar

Dag 7

Enkele observaties over een niet zo heel interessante, techneuterige sessie, gevolgd door een rant over professional self-deluding rearview mirror thinking. En iets over Kirk.

Eerst, “The hyperloop dream’s real problems”. Op zich interessant maar samenvatten lastig, en het duurde erg lang. Het ging over het verschijnsel hyperloop: een metalen tube – een trein – die in een bijna-vacuüm getrokken ondergrondse buis op hoge snelheid voortgestuwd wordt. Vast wel eens gezien. De oudere lezer herinnert zich de buizenpost (heb ik op een Tsjechisch kantoor nog gebruikt: kostelijk!). Boeiend concept dat enkele significante voordelen biedt voor lange-afstandsvervoer. Het voertuig zweeft, ‘leviteert’, en wordt aangedreven door ofwel EDS (electrodynamisch) ofwel EMS (electromagnetisch). De details bespaar ik deze lezer (en ik weet ook niet of ik het echt begreep). Een voorbeeld van een ‘maglev’ trein – maar dan niet: in een vacuüm buis – vindt men in Shanghai. Ik heb erin gezeten, het is fascinerend en raar, een trein zonder wielen, vrijwel zonder geluid ondanks de hoge snelheid (daar overigens geïnaugureerd door Gerhard Schröder, Putins kompaan).

Er waren sprekers uit Austin zelf, en uit Zwitserland, beiden vol enthousiasme en met diepgaande kennis. Ik meen te kunnen concluderen: voorlopig niet, dit. Misschien wel nooit. Technologie kan ook zo veel duurder zijn dan wat kan en bestaat, dat de extra functionaliteit de investering niet rechtvaardigt. Ik vermoed dat dat hier het geval is.

En toen: een thema dat bij mij een eruption of grumpiness los maakte, mede doordat ik in een herhaling van mijn professionele geschiedenis terecht kwam. Vond ik. Het was de sessie “Welcome to the machine: art in the age of AI”, met twee songwriters – waarvan er een gelijkenis vertoonde met Lebowski, de hippie bowler – een academica en een journalist. Allen met beperkte kennis van AI, ze leunden nogal op oude concepten zoals de Turing Test.

Ik denk dat er geen meningsverschil was in het panel – wel met mij – over het bijzondere, zelfs unieke karakter van menselijke creativiteit. Die weerspiegelt bijvoorbeeld de ethniciteit, afkomst, worstelingen, gevoelens enzovoorts van de maker. De ‘maker identity’ is een puur, essentieel ingredient van het artistieke product. De ‘consument’ van die creatie ervaart dat bijzondere DNA van de maker, in kunst. Kunst is uniek menselijk. Vond men.

Ik vind dat onzin. En nog pompeus ook. Ik hoorde ‘art is the struggle in the room, when you search your life’ en dacht: is dat GPT-4 aan het woord, of gewoon pretentieus geblaat?

Ik denk dat het scheppen van liedjes, schilderijen, teksten en wat nog al niet meer wel degelijk een bijzonder, persoonlijk en creatief proces is, of kan zijn; maar ook dat het inspiratie ontleent aan of zelfs direct voortbouwt op – of: deels kopieert? of: imiteert? – wat anderen eerder gemaakt hebben. Van wat de creator gezien, gehoord of meegemaakt heeft. De panelleden zeiden ook zoiets maar vielen terug op: ‘AI scans other things and then uses what others created, but does not create itself’. AI maakt meer van hetzelfde, en vooral ‘dog food’. Dat is eerder maar ook tijdens dit event weerlegd.

Mij lijkt dat dedain voortkomend uit een romantisch wereldbeeld, terwijl helder is dat machinale creaties dikwijls niet te onderscheiden zijn van menselijke. Terwijl artificial – beter: augmented – intelligence nog maar een peuter is, in zijn/haar ontwikkeling. Ik heb het niet over transcendente begrippen als de Singularity, maar gewoon over het kunnen zien of voelen of iets door een mens gemaakt is. Lijkt mij van niet. En welke artiest ‘scant’ niet ook andere artiesten?

Er is ook een psychologische dimensie, namelijk die van eerbare professionals die iets op zich af zien komen dat ze niet goed begrijpen en ze het gevoel geeft dat hun baan anders of kleiner wordt. Dat een voor hun ongrijpbaar fenomeen de zin van hun bestaan ondergraaft. Dat deed mij in een flashback belanden: makers van kranten en bladen die web en apps afserveren; TV makers die uitleggen dat YouTube rammelt; telecom types die mobiele telefonie en VoIP afbranden. Ik heb er tussen gezeten. Ik ben er voor behandeld. Het is een diepe neiging van professionals om hun wereld in de achteruitkijkspiegel te bezien, en daar hum emoties door te laten bepalen, zoals McLuhan heel lang geleden al zei:

https://www.marshallmcluhanspeaks.com/prophecies/1967-the-future-of-the-future-is-the-present/ 

Zodoende neigt men er naar het nieuwe, bedreigende af te doen als ‘slechte kwaliteit’. Dat zag ik hier ook terug: AI maakt geen diep-menselijke kwaliteit. Me neus!

Er kwam terloops nog iets voorbij, dat me steekt: de integriteit en moraliteit van de menselijke maker speelt een rol. Die kan een AI niet hebben. De onderliggende suggestie hier is: een slecht mens kan niks moois maken. Céline, halve fascist, kan geen goede boeken geschreven hebben. Of Knut Hamsun (ook zo een). Welja. Ik pleit voor het geheel los koppelen van de visie op proces, of maker, versus die op het product. Who cares wie het gemaakt heeft?!

Het panel stelde dat AI niet vrij gelaten mag worden, maar dat er zoiets als een ‘ethical framework’ moet komen dat AI-gedreven creatieve productie op een of andere manier onder controle brengt. Dat bijvoorbeeld limiteert hoe en waarop men een AI traint. Dat vastlegt wat een AI maakt. Ik heb daar eerder over geschreven. Ik vind het niet wenselijk, en acht het niet eens mogelijk. Ik vind het ook inconsistent: als menselijke creatie zo bijzonder is, dan is artificiële creatie toch geen bedreiging? Ik vind de beheersbaarheidswens wishful thinking, onhaalbaar, en matig gemotiveerd. Heel matig, zoals ik hierboven fulmineer. Al begrijp ik de menselijke neiging wel.

Ik heb later van een weldenkende executive uit de entertainment wereld begrepen dat dit panel een instrument was om de coalitie de ‘Human Artistry Campaign’ te lanceren:

https://www.rollingstone.com/music/music-news/music-groups-campaign-ai-replacing-artists-1234697985/ 

Dit initiatief komt voort uit de terechte zorg van de muziekindustrie over AI. Die zorg lijkt me zinnig, vooral als het copyrights betreft, maar die werd in dit panel inhoudelijk zwak onderbouwd. Het ging niet over copyrights. Het leek mij een kleinschalig therapeutisch samenzijn, dat nog veel nazorg behoeft.

Slot: “Call me Bill”, een documentaire over leven en denken van captain Kirk, William Shatner. Ik vond het geen documentaire maar een vrij lang, soms zweverig interview. Ik vind die man en zijn talloze rollen – heel veel meer dan die in Star Trek – wel boeiend, om nostalgische redenen, maar deze docu kwam in de buurt van de gedichten van Toon Hermans, not my cup of tea. Eerder die dag had hij live een interview gegeven wat ik niet bijgewoond heb maar waar anderen vast wel over schrijven. Hij wil een boom worden.

Dag 7: klaar!

Door Gerard Dielessen

Dag 8 van SxSW23. Vrijdag. Uurtje later opgestaan. Zeven uur in plaats van iets na zes uur in de ochtend. Dat betekent dat het festival ten einde loopt. Laatste dag. Veel muziek, nog een fil misschien en nog een enkele inhoudelijke sessie. Morgen, zaterdag, terug naar Nederland. Gisteravond in het Paramount theater een documentaire gezien over de acteur William Shatner: You Can Call Me Bill. Voor wie hem niet kent: ooit speelde hij met overtuiging de rol van Kapitein Kirk in de science fiction serie Star Trek. Hij is inmiddels 91 jaar. Nog steeds vol passie, overtuiging en humor. Verhalenverteller bij uitstel. 

‘s Middags werd ie op het podium van Ballroom D geïnterviewd door Tim League, die hij helemaal wegspeelde. Wat een mooie energie. De docu bracht niet veel nieuws ten opzichte van zijn opreden eerder op de dag. Hij blikte terug en vooral ook vooruit. Over zijn aanstaande dood. Hij maakt zich zorgen over de toekomst van de wereld. Dan vooral voor zijn kinderen en kleinkinderen. Hij wil graag terugkeren als boom, om zo ook straks een relevante bijdrage te kunnen blijven leveren aan onze planeet.

Na afloop van de voorstelling leek het alsof de wereld per direct zou vergaan. Een wolkbreuk van apocalyptische omvang overviel ons op weg naar ons huis in de wijk Barton Hills. Het zwerk werd door de bliksem verlicht zoals ik het in ieder geval nog niet eerder heb gezien. Ook wel weer prachtig. Goed dat we een afdakje vonden in de stad, om te schuilen. Na enige tijd loste onze planeet deze omissie toch ook weer op, werd het droog en konden we verder.

Luiers

Eerder op de dag verdiepte ik mij in het onderwerp: hoe maak je een succesvolle brand? Daartoe begaf ik mij in de wereld van de luiers. Wat? Jazeker, luiers. Acteurs Kirsten Bell en Dax Shepard zijn de oprichters van de in Amerika bekende en de populaire brand: Hello Bello. Dit is wat ChatGPT daarover zegt op basis van mijn vraag ‘Tell me more about Hello Bello and their idealism’:

Hello Bello is a company founded by actor Dax Shepard and actress Kristen Bell, which aims to provide high-quality, affordable baby products made with eco-friendly materials. The company was launched in 2019, and its products include diapers, wipes, and personal care items. One of the central ideals of Hello Bello is the belief that all parents should have access to safe, healthy, and affordable products for their children. The company is committed to providing non-toxic and sustainable products that are free from harmful chemicals such as chlorine, phthalates, and synthetic fragrances.

Another important aspect of Hello Bello's idealism is their dedication to giving back to communities in need. The company donates a portion of their profits to organizations that support children and families, including Baby2Baby, which provides necessities to families in poverty, and Alliance for Children's Rights, which provides legal advocacy for vulnerable children.

Overall, Hello Bello's idealism is centered around providing high-quality, sustainable, and affordable products for families while also supporting charitable organizations that improve the lives of children and families in need.

Helemaal geen verkeerd antwoord van de hier deze week veel besproken AI-Chabot, getuige de uitleg en discussie met de acteur-oprichters van Hello Bello op het SxSW-podium. Daar vertelden ze trouwens ook dat Hello Bello luiers doneert aan de Oekraïne. Luiers als eerste levensbehoefte dus. Zoiets. 

Kristen Bell en Dax Shepard zijn daar in ieder geval van overtuigd. Want als je geen luiers kunt betalen, kan dat betekenen dat je ook geen kinderen kunt ‘nemen.’ En als je al wel kinderen hebt en je kunt die dingen niet betalen, dan kun je niet werken bijvoorbeeld omdat je bij je kleintjes moet blijven om ze te verzorgen continu. Gedreven door idealisme hebben produceert Hello Bello meer dan een miljoen luiers per dag. 

Hoe zijn Kristen en Dax er dan in geslaagd om in korte tijd zo’n sterk en betrouwbaar merk te bouwen? 

Je moet jouw overtuiging voelen in je hele lijf, vertelde spraakwaterval Kristen Bell. Wees authentiek, luister goed naar de gebruikers, bouw een community, geef om de wereld, wees transparant, streef naar perfectie, wees eigenzinnig, committeer je volledig aan wat je wilt bereiken, vertel je eigen verhaal en zorg ervoor dat je product voor iedereen toegankelijk en bereikbaar is.

Daarnaast helpt het natuurlijk dat dit merk een initiatief is van twee bekende celebreties. Dat gegeven ontkenden ze dan ook helemaal niet. Het Hello Bello digitale platform is een ander belangrijk aspect van hun succesvolle brand. Daar kan bijvoorbeeld geld worden gedoneerd voor mensen/ouders die zich geen luiers kunnen veroorloven. Best aardig om ter inspiratie eens een kijkje te nemen op www.hellobello.com en daar te zien hoe je in korte tijd met behulp van de bekende technologieën en innovaties in combinatie met een stevige overtuiging een sterk merk kunt bouwen. 

Of anders gewoon dit vrolijke Hello Bello filmpje bekijken: 

Hier gaat in ieder geval onze laatste volledige SxSW23 dag beginnen.

4 redenen om als artiest WEL naar SXSW te gaan

• Omdat je al een internationaal team hebt dat jou kan helpen met shows in Austin om bij de juiste industrie-mensen (pers, labels, boekers, e.d.) onder de aandacht te komen. Er spelen zoals gezegd enorm veel artiesten die allemaal om aandacht schreeuwen. Met een team met de juiste connecties vergroot je de kansen dat mensen die voor jou belangrijk kunnen zijn even komen kijken.

• Omdat je nog geen internationaal team hebt, maar je vleugels wel buiten de grenzen wilt uitslaan en optredens in de VS wil gebruiken om je in de kijker te spelen bij een label, een boeker, etcetera. Maar laten we wel eerlijk zijn: de kans dat dat zonder gedegen voorbereidend werk ook lukt is heel klein. Dan zul je er wel zelf voor moeten zorgen dat de mensen die je voor het podium wilt hebben er ook staan. 

• Omdat je er indirect thuis in Nederland van profiteert. Het staat namelijk goed op je CV. Dat is een mooi bijverschijnsel. Want ook al sta je hier voor een halflege zaal te spelen, je staat er wel. En dat kun je thuis publicitair uitventen. Dat staat goed in je bio!

• Omdat het leuk is. PUNT. Ja, het kost je een schep geld, maar als het goed is krijg je er ook een ervaring om nooit te vergeten voor terug. En als je later terugdenkt aan alles wat je als artiest hebt meegemaakt, ben je wel mooi in de VS wezen spelen. Dus heb je het geld en heb je het er voor over, alleen dat al is een goede reden om WEL naar SXSW te gaan.

4 redenen om als artiest NIET naar SXSW te gaan

• Omdat het duur is. Peperduur. Vluchten, verblijf, eten en drinken, soms huur van apparatuur, het is allemaal duur. En daar staat geen gage tegenover. 

• Omdat het ver weg is. Want zelfs als het je lukt om via je shows aandacht te krijgen, om hier echt wat te betekenen moet je vaak gaan. En dat is voorlopig de volgende keer weer duur. Je kunt je misschien beter op buitenlanden dichterbij huis richten. 

• Omdat je beter kunt afreizen als er vraag is. Heb geduld, maak muziek, breng die met je team wereldwijd onder de aandacht, maar ga pas naar de VS als er een hongerig publiek voor je is dat voor je wil betalen zodat je er geen geld op hoeft toe te leggen. Want met een enkel optreden in Austin ben je er namelijk niet.

• Omdat de kans heel klein is dat je als speld in de hooiberg gevonden wordt. Zelfs als je goed voorbereidend werk hebt verricht en relaties hebt uitgenodigd, moet je nog maar afwachten of die ook echt - zoals beloofd - komen. Want ook zij komen weer anderen tegen, drinken wat met een vriend die ze lang niet gezien hebben en missen zo weer shows op hun agenda. 

Nagekomen reactie van Sem Bakker: "Vliegen is supervervuilend, is dat niet ook een reden om niet te gaan?"

South by Southwest gaat niet alleen om het bijwonen van zoveel mogelijk sessies om kennis te vergaren. Inspiratie doe je ook op door de contacten die je legt en de gesprekken die je voert. Zo ontmoette ik dit jaar Anne Rupert. Ik dacht eerst dat ze uit Australië kwam, maar ze blijkt Nederlands en al sinds 1999 in het Verenigd Koninkrijk te wonen. En het leuke is: ze had een fantastisch verhaal. Over katten en AI. 

Door: Gerson Veenstra

Het is een combinatie van kunst en techniek die eigenlijk ook prima hier in een sessie zou passen. Daarom vroeg ik of ik haar er wat vragen over mocht stellen. En dat vond ze goed. Geen verslag van een sessie dus dit keer, maar een Q+A. 

Wie ben je, wat doe je voor werk en waarom ben je hier? 

"Ik ben Anne, 'Business Director' bij Blast Theory. Blast Theory zijn drie kunstenaars uit Brighton in het Verenigd Koninkrijk: Matt Adams, Ju Row Farr en Nick Tandavanitj. Ze staan internationaal bekend om hun innovatieve projecten, die vaak sociale en politieke thema's behandelen en vaak gaan over hoe technologie ons dagelijks leven beïnvloedt. Blast Theory maakt apps, games, museuminstallaties, interactieve films en performances. Hun werk is interactief: als publiek doe je altijd mee." 

"Blast Theory bestaat al meer dan 30 jaar en heeft werk gepresenteerd over de hele wereld. Van de ICC in Tokio tot de Barbican in London. En van de Venice Biennale tot het het Sundance Film Festival. Ze zijn genomineerd voor vier BAFTA's, hebben de prestigieuze Nam Jun Paik Arts Center Prize gewonnen en de Prix Ars Electronica Golden Nica. Matt, Ju, en Nick geven over de hele wereld lezingen. Blast Theory werkt al zo'n 25 jaar samen met het Mixed Reality Lab aan de universiteit van Nottingham en de kunstenaars hebben meer dan 45 research-papers gepubliceerd."

"Ik was op SXSW om mijn internationale netwerk uit te breiden, zowel voor mezelf als voor Blast Theory. Het is een goede plek om nieuwe contacten op te doen die misschien tot iets leiden: een nieuwe opdracht of presentatie bijvoorbeeld. En het is ook een fantastische plek om nieuwe inspiratie op te doen."

In Engeland zijn jullie bezig met een bijzonder AI-kunstproject met katten. Wat houdt dat precies in?

"Cat Royale is een ambitieus nieuw project over de invloed van AI op het welzijn van katten. Ja: echte katten. Ghostbuster, Pumpkin en Clover komen 12 dagen in een prachtige katten-utopie te wonen die Blast Theory speciaal voor hen heeft ontworpen. Uiteraard met veel input van experts in dierenverzorging en -welzijn. Hun omgeving heeft krabpalen, katvriendelijke planten, plekjes om je te verstoppen en om even lekker te gaan liggen slapen en uitkijkposten."

"In het midden staat een Kinova-robotarm: die heeft als opdracht de katten te vermaken. Met bijvoorbeeld het gooien van een balletje, het wuiven van een veer of andere kattenspeeltjes. Ondertussen houdt een computersysteem in de gaten of de interactie succesvol is en stelt dan iets nieuws voor dat de robotarm kan proberen."

"Cat Royale gaat op 22 maart in première op het World Science Festival in Brisbane (Australië), waar publiek de katten 12 dagen lang kan volgen via een (vanwege het tijdsverschil) vertraagde livestream. Daarna wordt een filmversie van Cat Royale gepresenteerd door Science Gallery London, Wales Millennium Centre en andere partners in Europa."

Hoe is dit tot stand gekomen? 

"Cat Royale is ontwikkeld in samenwerking met de universiteit van Nottingham als onderdeel van een groot Brits onderzoeksprogramma, de Trustworthy Autonomous Systems Hub. Blast Theory is 'cultural ambassador' van dit programma."

Wat is het hele idee erachter? 

"Blast Theory is al een tijd gefascineerd door AI. Wat is AI precies, wat zijn de voordelen ervan, maar ook de kosten? De meeste mensen beseffen maar matig hoe groot de rol is die AI nu al speelt en nog gaat spelen in ons dagelijks leven: bijvoorbeeld om een hypotheek te krijgen of zelfs in de criminele opsporing."

"Cat Royale is een speelse manier om mensen uit te dagen om na te denken over AI en over grotere vragen, zoals bijvoorbeeld de rol die AI kan spelen in het welzijn en de zorg van dieren en ook mensen." 

Waar is dit opgebouwd? 

"De katten-utopie is gebouwd in de Blast Theory-studio in Brighton en gefabriceerd door We Make Stuff Happen."

Waar komen de katten vandaan? 

"Ghostbuster (5), Pumpkin (3) en Clover (3) zijn drie katten van Ed, met wie we via via kennis hebben gemaakt. Ze zijn gewend aan reizen en kennen elkaar goed: Ghostbuster is de vader van Pumpkin en Clover."

Deze week mogen ze erin. Wat gebeurt er vervolgens precies? 

"Eerst mogen de katten een aantal dagen lekker wennen. En we gaan natuurlijk de interactie met de robotarm testen. Komende maandag begint het filmen: acht iPhones zijn strategisch opgesteld om beelden te maken van de katten. Die worden meteen live gemixt en dan doorgestuurd naar Brisbane."

"Trouwens: de katten wonen maar een aantal uur per dag in hun utopie. De rest van de tijd lopen ze lekker door de studio, waar hun baasje Ed ook de hele tijd is. Ze krijgen dus genoeg menselijke aandacht."

Kunnen we het ook live zien (à la Big Brother)? 

"Niet echt live: maar online communicatie is een heel groot onderdeel van Cat Royale. Elke dag maken we een reel met highlights, met commentaar, die je kunt bekijken via onze social media. Zo kun je het verhaal op een leuke manier volgen. Geïntrigeerd? Meld je dan hier aan voor updates." 

Wat hopen de makers hier uit te halen? 

"Blast Theory hoopt dat het AI-systeem inderdaad 'leert' wat de katten leuk vinden en dat dit leidt tot interessante gesprekken over de toepassing van AI, de voordelen en de kosten van deze systemen." 

Wat vind je er zelf van? 

"Ik heb ontzettend veel bewondering voor de kunst van Blast Theory: ze maken het zich nooit makkelijk, proberen altijd weer nieuwe grenzen op te zoeken. De Cat Royale-utopie ziet er adembenemend uit. Esthetisch gezien is het echt een ontzettend mooi werk. Het is een belangrijk moment voor AI en Cat Royale voegt iets toe aan de dialoog hierover."

Volgens mij zou dit ook een prachtige case zijn voor SXSW. Wat denk je, volgend jaar hier? 

"Inderdaad, het past goed in het SXSW-ecosysteem. Wie weet!"

Foto-credits Cat Royale: RULER

Film: Tetris

Door: Gerson Veenstra

Voor het eerst in 6 keer South by Southwest, heb ik vandaag een keertje meegedaan aan het filmgedeelte van het festival. Waarom nu pas? Meerdere redenen, maar de belangrijkste is tijd. Op de drukke dagen van het Interactive-deel, kom ik er gewoon niet aan toe. Overdag niet vanwege alle sessies en 's avonds moe en geen tijd om me dan echt te verdiepen in het filmgedeelte. En tot nu toe ging ik na daarna meestal weg uit Austin. Maar vandaag kon het dus wel. Drie films keek ik: Who I Am Not, Max Roach: The Drum Also Waltzes en dus Tetris. Met die laatste viel ik met de neus in de boter. 

De film draaide in het Alamo Drafthouse Cinema South Lamar, wat op zichzelf al een hele belevenis is. Het theater is half in country-stijl en half in een soort art-tech-sfeertje. Als je de zaal binnen gaat, loop je eerst door een donker gangetje, dat doet denken aan de coulissen van een theater. 

Eenmaal op je plek, zit je op niet al te comfortabele klapstoelen met voor je een plakkerige houten soort bar. Onder de bar een flauw lichtje en een menukaart en daarboven een potlood en briefjes. Tijdens de hele film lopen er mensen tussen de rijen door (er is een looppad) om te kijken of mensen iets willen bestellen. 

Vetlucht 

En dan de geur. Bij tijd en wijle ruikt het in de zaal naar een snackbar na een dag frituren. Wat ook niet zo gek is, want je kunt ongeveer alles bestellen wat je van de Amerikaanse keuken verwacht. Popcorn is er uiteraard ook. Bottomless, zoals ze dat hier noemen. Yep: all you can eat. 

Naast mij zat iemand die vanaf het begin van de film tot het einde aan het eten was. Inclusief loaded fries. Laten we het er maar op houden dat het goed is voor de authentieke Amerikaanse sfeer. Maar tot zover de indrukken van de ambiance. 

Het spel Tetris

Even een hele snelle geschiedenisles voor wie de game niet kent? Ik kan het me amper voorstellen, maar goed. ChatGPT en ik zijn inmiddels besties en die kent Tetris zeker. 

• Tetris is een klassiek puzzelspel dat oorspronkelijk werd ontwikkeld in de Sovjet-Unie in 1984.
• Het doel van het spel is om rijen te vormen door blokken te verplaatsen en te roteren, zodat er geen gaten in de rijen ontstaan.
• Als je een volledige rij vormt, wordt deze van het speelveld verwijderd en verdien je punten.
• Het spel heeft verschillende blokken in verschillende vormen die je moet draaien en verplaatsen om te passen in de lege ruimtes tussen de blokken die al op het speelveld liggen.
• Het spel eindigt als de blokken zich opstapelen en de bovenkant van het speelveld bereiken.

De film Tetris

En dan de film. Wow. Maar echt. Ik heb genoten, van het begin tot het eind. Ik ben natuurlijk geen filmcriticus en kritiek zal er vast komen, maar wat een goed verhaal. Het gaat over de jaren 80, inclusief muziek uit die tijd (The Final Countdown van Europe bijvoorbeeld), over het begin van de game-industrie, over het communistische Rusland en spionage en hoe dat effect had op de mensen in Rusland, de handel en de betrekkingen met de VS. 

Een film met spanning, maar ook humor, muziek, gave graphics en een fijne opbouw. En, niet onbelangrijk, over de Nederlander Henk Rogers. Of in elk geval de geboren Nederlander, die op dat moment in Japan woonde. Het verhaal is een samenvatting van de 2 jaar die hij bezig is geweest om met zijn bedrijf Bullet-Proof Software de rechten voor Tetris te krijgen, onder andere voor de Game Boy van Nintendo die toen net uitkwam. Wat uiteraard nogal ingewikkeld was, omdat het gemaakt was door een Rus: Aleksej Pazjitnov. 

En AI dan? 

Ha, goeie vraag! Vond ik zelf dan. Dus die stelde ik na afloop. En niet zomaar aan iemand, maar aan Henk Rogers zelf! Hij bleek er samen met Aleksej Pazjitnov gewoon te zijn! 

Rogers ziet dus juist wel mogelijkheden met AI. En waarom ook niet? Het spel is al bijna 40 (!) jaar oud en still going strong. Rogers had het zelfs over Tetris als e-sport. Na afloop ben ik nog maar wel even met Aleksej Pazjitnov op de foto gegaan. Want hij is natuurlijk sowieso een held. 

Tetris-experience 

Apple is er vermoed ik veel aan gelegen dat de film een succes wordt. Bij het theater was een complete Tetris-experience opgebouwd, inclusief spelcomputers en een gratis goodie. Ik koos voor het Tetris-bandje voor de Apple Watch. 

Zal mij benieuwen hoe succesvol deze film uiteindelijk wordt. Maar ik heb zomaar het idee dat dat wel eens helemaal goed kan komen. Oordeel vooral zelf. Over twee weken komt de film uit. 

Door Gerard Dielessen

Douglas Emhoff is de eerste tweede man van Verenigde Staten. 

Hij is de man van Kamala Harris. 

Voor wie Kamala Harris niet kent, zij is de eerste vrouwelijke vicepresident van de USA.

Emhoff werd tijdens de zesde dag van SXSW23 op onderhoudende wijze ondervraagd door Symone Sanders Townsand, ooit in 2016 de perssecretaris van Senator Bernie Sanders tijdens zijn presidentscampagne in 2016. Ook werkte de jonge Symone voor President Biden. Op haar 31^ste werd ze benoemd als ‘senior member of the Biden-Harris administration and senior advisor and chief spokesman to vice-president Kamila Harris.

Tsja, en als je dan de tweede man van de Verenigde Staten mag interviewen, de man dus van de eerste tweede vrouw, dan is het logisch en te verwachten dat het inderdaad een onderhoudend gesprek wordt waarin geen of nauwelijks kritische vragen worden gesteld. Dat is jammer en wel vaker het geval bij SXSW in de voorbije jaren, zo heb ik vastgesteld. Een minpuntje van SXSW. Vorig jaar nog werd Facebook-eigenaar Mark Zuckerberg geïnterviewd door iemand uit de showbusiness op het moment dat de morele en ethische waarden , of juist het gebrek daarvan van moederbedrijf Meta enorm werden bediscussieerd. Daarover werden geen vragen gesteld door de entertainer.

Gerson Veenstra deed al uitstekend verslag over het tweegesprek Emhoff – Sanders op dit blog. Daar heb ik niet veel aan toe te voegen, behalve dat dan ik de prikkelende vragen miste over de zichtbaarheid van de huidige eerste tweede vrouw van de Verenigde Staten, wat ze heeft bereikt in de eerste twee jaar van haar ambtstermijn en wat we van haar mogen verwachten in de toekomst bijvoorbeeld. Die zichtbaar bijvoorbeeld is in de VS, maar ook in de rest van de wereld toch echt wel een dingetje. Ook in de aanloop naar de volgende verkiezingen in 2024. Zou zij niet de eerste eerste (bovendien gekleurde) vrouw van de Verenigde Staten kunnen worden als kandidaat van de Democratische partij? Deze soort vragen zouden toch echt wel gesteld hebben moeten worden aan de huidige eerste tweede vrouw.

Dat kwam er allemaal niet van. Waarschijnlijk omdat de interviewster deel uitmaakt van de entourage van de eerste tweede vrouw en eerste tweede man van de VS. Het zou ook maar zo kunnen dat daarover bovendien van tevoren afspraken over zijn gemaakt. Dat vermoeden had ik vorig jaar al toen Zuckerberg (online) werd bevraagd. Jammer en wat mij betreft een gemiste kans. 

Onderhoudende gesprekken

Het was gisteren sowieso wel een dag met verschillende onderhoudende gesprekken tijdens SXSW. Althans bij de sessies die ik bijwoonde. Zo werden drie bandleden van New Order geïnterviewd tijdens een zogenoemde Keynote sessie. Interessant voor de liefhebbers van hun muziek. Weinig nieuws, of het moet zijn dat de uit Manchester (Eng.) afkomstige band vindt dat in hun woonplaats goede muziek wordt gemaakt omdat het daar veel regent en vaak mistig is. Wat moet je dan anders doen immers?

Zeer onderhoudend was ook de sessie over de stormachtige ontwikkeling van de Formule 1, sinds dat Liberty Media de F1 in 2017 kocht van Bernie Ecclestone, die daarvoor meer dan veertig jaar de eigenaar was van het aansprekende racecircus.

Leigh Diffy van NBC ondervroeg Chloe Targett – Adams. De ‘Global Director of Race Promotion at Formula 1.’ Ook niet heel kritisch overigens. Targett kwam gemakkelijk weg met vragen uit de zaal over hoe het Formula 1 Management denkt een bijdrage te leveren aan het verminderen van de zogenoemde footprint. We voelen ons verantwoordelijk, daar werken we hard aan, dat is onderdeel van onze strategie en zo. Veel meer dan dat kregen we niet te horen omdat er niet werd doorgevraagd door liefhebber Diffy.

Wel fascinerend om te horen hoe Chloe Targett het toch wat zieltogende Formule 1 circus uit de laatste Ecclestone jaren met haar mensen in een paar jaar tijd weer super populair heeft gemaakt. Tijdens het seizoen reizen er vijfduizend F1-medewerkers over de wereld om van de races een succes te maken. En dat lukt maar al te goed. In het afgelopen seizoen bezochten bijna 6 miljoen mensen de 22 Grand Prix. Ook, en vooral met behulp van de vele digitale en technologische mogelijkheden. Fanbases, socials, eigen digitale platforms met subscriptions, typecasting van de coureurs, uitbreiding van de racekalender (onder andere naar het Nederlandse Zandvoort) en nog veel meer innovaties hielpen daar enorm bij. Daar kunnen heel wat sporten nog veel van leren.

De dood

Aan het einde van de dag een officieuze sessie op het terras van bierbrouwer Zilker in het Oosten van de stad Austin. Een gesprek met reisgenoten Erwin Blom, Michiel Berger en Christian Spekreijse, mede-eigenaar van schaatsschool DuoSport. Op dit moment woont hij in de VS trouwens. Een filosofische ontmoeting waarin verschillende onderwerpen de revue passeerden. Christian bezocht in de afgelopen dagen veel sessies waar de werking van ons brein centraal stond. Hele andere bijeenkomsten dan waar wij ons op richtten in ieder geval.

Hij vertelde bijvoorbeeld over een sessie waarin een jonge vrouw van midden dertig vertelde dat ze tijdens de COVID-pandemie heel veel mensen heeft zien doodgaan. Heftig allemaal. Daardoor kwam ze zelf ook in de problemen. Vooral mentaal en vervolgens materieel. Want ze ging leven alsof iedere dag haar laatste dag zou kunnen zijn, verbraste haar geld en kwam in de dus vanzelf in de problemen. Wat daaraan doen, vroeg ze volgens Christian aan een van de panelleden bij een sessie. Die moest even nadenken en kwam met de oplossing: ga leven alsof het je eerste dag is, repliceerde hij. Met dat antwoord was ze zeer tevreden. Voor ons aanleiding om te bespreken wie we zouden willen zijn als we eenmaal dood en begraven zijn. Die bespiegeling bespaar ik de lezers van dit blog verder maar. Het was in ieder geval ook een onderhoudende sessie die mij wel veel stof tot nadenken gaf. 

Dat is toch voor wat er gebeurt tijdens South by South West.

Door Tijs Rotmans

Het proces om tot een eigen SXSW-agenda te komen wordt nog niet ondersteund door AI. Sommige sessies zijn voor mij roze (‘recommendation based on your interest in…’) maar dat is het dan ook. De worsteling, van een pricing consultant, om tot een goede agenda te komen begint uiteraard met zoeken op ‘price’ en ‘pricing’. Price levert dan de keynote van Margot Price op plus de problematiek over housing en EV’s. Huizen en EV’s zijn hoog in prijs maar dat is me bekend. Maar zoeken op pricing bracht me uiteindelijk bij Ripple Effect: The Taylor Swift Tour Ticket Debacle. M’n laatste sessie deze week met dus de hoogste verwachtingen: de ideale omstandigheden om te profiteren van de Peak-End rule. 

Stan Soocher is hoofdredacteur van Entertainment Law & Finance en tevens emeritus hoogleraar Music & Entertainment Industry Studies. Hij leidt ons door de ellende die Swifties hebben ervaren gedurende de ticketverkoop voor de Taylor Swift tour door Ticketmaster.

Het proces zou getrapt verlopen: (a) registratie door fans, (b) pre-sale aan fans en (c) verkoop aan het grote publiek. Maar helaas, door een torrent of scalper bots is het proces volledig vastgelopen. De meeste fans konden urenlang geen kaarten kopen. Althans, niet bij Ticktemaster. Maar wel op de secondary market waar de eerste kaartjes al snel werden aangeboden voor 20.000 dollar en meer. Er was voldoende (echte en synthetische) vraag om 900 stadions te vullen dus ja, dan krijg je teleurstelling. De frustratie zat vooral op het proces en minder op het gevolg (de hoge prijs). De sessie werd uiteindelijk persoonlijk door een verhaal van een moeder die tickets uit haar mandje zag verdwijnen. Mede door dit soort leed is er een hoorzitting geweest in de senaat. Blijkbaar hebben ze een eigen variant op het vragenuurtje in de tweede kamer waar alles ter tafel komt. Na deze feitelijke inleiding door Stan Soocher konden we aan de analyse beginnen. Wat te doen om dit te voorkomen in de toekomst?

Mijn persoonlijke observatie is dat het leed en de problematiek overzichtelijk is. Ten eerste heeft Obama in 2016 de Better Online Ticket Sales Act (‘Bots Act’) getekend. Die verbiedt het dat bots tickets kopen. Maar, er wordt simpelweg niet gehandhaafd. De bots hebben uiteindelijk geen tickets kunnen kopen maar wel het systeem plat gelegd.

Dan is er het issue van dominantie in de keten. En dus het mogelijke gevolg: gebrek aan innovatie en een goede user interface. In 2010 is Ticketmaster overgenomen door Live Nation. Autoriteiten hebben dat goedgekeurd en inmiddels loopt 70% van de ticketverkoop via Ticketmaster. De geïntegreerde onderneming bezit 400 eigen locaties en doet dus ook promotie en verkoop. Contracten met artiesten zijn nu vaker exclusief en kennen looptijden van vooral tien jaar in plaats van vijf jaar. Stan Soocher schets dat er onderzoek moet komen naar marktdominantie. Persoonlijk schat ik in dat de mededinging hier toch meer toelaat dus dat wordt ‘m niet. Waarom? Over het opknippen van Big Tech lees ik weinig meer. En Live Nation is qua dominantie toch eerder het niveau van de Keuken Kampioen Divisie en zeker geen Eredivisie. Ik mis in zijn betoog wel het antwoord op de vraag waarom artiesten (en hun managers) hier niet de leiding nemen in de verandering. Taylor Swift is toch de bovenliggende partij in de onderhandeling met Ticketmaster? De markt iets laten oplossen is altijd beter lijkt me.

Vervolgens komt het kleine leed aan bod. Leed dat we ook in Nederland kennen en meestal verstandig wordt gereguleerd. De balans tussen consumentenbescherming en vrije marktwerking. Marketing trucs als ‘van voor pricing’ en ‘nog één kamer over’ zijn bekend. In Nederland is dat allemaal al uitgewerkt in onder meer de richtsnoeren van de ACM (https://www.acm.nl/nl/publicaties/voorlichting-aan-bedrijven/acm-leidraad/leidraad-bescherming-online-consument ). 

Ook hier in de US gaat het over de consumentenwens om in het begin van je aankoopproces de totaalprijs te zien. Daar stoeien ze hier nog mee. Ik moet ze wel nageven dat ze hier een zeer mooie term aan het pricing vocabulaire hebben toegevoegd: de Junk Fee. Dat is bijvoorbeeld een prijs (service fee) die op het laatste moment in het aankoopproces naar voren komt. Maar de term mag ook gebruikt worden voor afsluitkosten bij je energiemaatschappij. Recentelijk zijn ook de termen Shrinkflation en Greedflation toegevoegd; maar Junk Fee vind ik deze eerlijk gezegd origineler.

Het gebrek aan regulering doet me denken een statement eerder deze week: Amerika innoveert, Europa reguleert en Azie kopieert. Elke keer in Austin besef ik me dat we absoluut vooroplopen in het reguleren van zaken. Hier vinden ze het fantastisch dat wij met 27 landen een stroperig proces doorlopen van wetgeving. Waarom? Het is een garantie op een gebalanceerde uitkomst. Alle situaties (‘verschillen tussen landen en belangen’) zijn bekend en in detail uitgewerkt. Daarom kunnen ze hier de DSA en de GDPR zo overnemen. Deze SXSW-sessie laat zien dat de behoefte van consumenten aan transparantie, fairness en toegankelijkheid universeel is.

Terug naar de frustraties van consumenten. De secondary market of resale markt met hogere prijzen: een logisch gevolg van de vrije markt waarin we leven. Maar hier zijn twee mooie oplossingen voor. Uiteindelijk is een concertbezoek een luxe goed. Het is geen water, woning of medicijn. Vraag en aanbod bepalen de markt. De eerste oplossing is tickets op naam verkopen (en ID controleren bij toegang). Dan kunnen fans voor lage prijzen naar binnen. De artiest maakt het toegankelijk voor alle fans. Airlines verkopen al jaren tickets op naam die tegen een meerprijs annuleerbaar zijn.

De tweede oplossing is dynamic pricing door Ticketmaster. Als Ticketmaster vraag en aanbod in balans brengt met dynamic pricing, is er nauwelijks een secondary market. Die logische redenering was nieuw voor me. Geluksmoment dus. Probleem, deels en anders opgelost. Maar dat vereist wel uitleg door de artiest (via Ticketmaster) om een deel van de onvrede weg te nemen. De extra winsten door dynamic pricing blijven maar komen in ieder geval bij de artiest (en Ticketmaster) terecht en niet bij de Bots. Het zijn immers de artiesten die de waarde creëren en niet de partijen die imperfecties in de markt gladstrijken. Mogelijk is het prettiger voor fans om meer te betalen als zeker is dat de artiest de winst opstrijkt. Maar de artiest kiest uiteindelijk, via de ene of de andere oplossing, voor het doel van de prijsstrategie: toegankelijkheid of winstmaximalisatie. Handhaving (mededinging, bots) is dan niet nodig. Hooguit een beetje consumentenbescherming als de artiest niet de bovenliggende partij is richting Ticketmaster.

Het leuke van SXSW is dat je altijd wegloopt met iets dat je niet had verwacht. Eén nieuw inzicht (‘dynamic pricing neemt secondary markt weg’) en één nieuw begrip (‘Junk Fee’) is voldoende om er met plezier op terug te kijken. Het mooie van SXSW is dat dit soort inzichten alleen ontstaan door ergens eens een uur naar te luisteren. Priceless!

Door Michiel Buitelaar

Dag 6, kort.

Eerste sessie “Airports: the epicenters of the robot revolution”. Nou daar zit wat in – heel heel heel veel bewegingen, van mensen en spullen, in een grote maar ommuurde ruimte, onder niet-zo-ergonomische omstandigheden, complexe logistiek, scherpe planning, hoge betrouwbaarheidseisen, enzovoorts. Enorme kansen voor ‘automation’ gebruik makend van slimme (AI) robots. Zo had ik er nog niet over nagedacht. Het werd geanimeerd besproken door een scherpe mevrouw en twee dikke baarden. Boeiend.

Het ging eigenlijk allemaal over dingen beter, sneller, goedkoper maken, efficiëntie. Ik zag een Nederlandse hoogleraar opveren in het publiek en het panel vragen: kunt u ook waarde toevoegen voor passagiers, met uw spullenboel? Daar waren ze nog niet echt aan toe, leek het. Maar met wat ze beschreven hebben ze nog jaren werk voor zich.

Vervolgens: “Deepfakes: the primary threat to national security”. Dat bleek grotendeels een marketing event van het bedrijf deepfake.ai, met grootspraak en slordigheden, maar desondanks de moeite waard. En zeker aanzettend tot overpeinzing.

De (geclaimde) feiten: op basis van 5 seconden spraak en 1 foto van een persoon kan dit bedrijf met zijn platform Deep ID een video maken waarin de geportretteerde als talking head een gescript verhaal afsteekt in tientallen talen. De getoonde voorbeelden waren beslist overtuigend, levensecht (ik weet niet of die nog extra geshopt waren – ik denk het niet). Een mysterie in de presentatie voor mij was: wat heeft die vertaling met de deepfake video van doen? Dat lijken mij totaal aparte functionaliteiten. Maar goed. Beide waren imposant. Het bedrijf claimt real-time te kunnen vertalen wat ik niet onmiddellijk geloof, maar wat binnenkort zeker kan, schat ik in. Hier bij SXSW wordt menige presentatie live ondertiteld – niet eens vertaald – op een scherm, wat eigenlijk altijd shit is. Het brengt de kwaliteit van de presentatie omlaag omdat je soms naar een verhaspelde zin als tekstregel op een scherm kijkt die de sprekerd 12 seconden terug uitsprak. Shit, dus. Dat terzijde.

De steeds terugkerende discussie gaat over: technologie kan ten goede of ten kwade gebruikt worden. De nadruk ligt meestal op dat tweede, zo ook nu. Zie de titel. Die mij onzinnig lijkt, meer een vorm van clickbait. Dat komt hier wel vaker voor. De mensheid wil graag in kuddes achter iets aan lopen, wat denk ik ook geïllustreerd wordt door de hypes die hier en elders steevast uitbreken. Ik herinner mij onzinnige, low-impact technologieën als wearables, blockchain, cryptocurrencies, Clubhouse en nog zo wat die bejubeld werden. Ik noem graag de zaligverklaring van Mastodon (is niks, wordt niks) waar je hier niets meer over hoort, of verwoestende cybercrime en cyberwars (grotendeels paranoïde wanen).

Terug naar deepfakes: vooral de gevaren worden overwegend benadrukt – ik denk dat die vooralsnog wel mee vallen. Ik heb nog geen financiële, politieke of militaire meltdowns door deepfakes getriggerd zien worden. Ik probeer te denken aan de winst van deepfakes, in educatie, commercie en meer. Dat onderwerp verdient meer aandacht maar die was hier nauwelijks. Nou, vooruit, het ging ook over restoratie, van oude of verminkte videos – interessant, en gebeurt al. De marketing van dit bedrijf maakt denkelijk meer tractie door een nachtmerrie te communiceren.

Dit bedrijf maakt deepfakes maar – logisch – bedient ook de andere kant, het faciliteert detectie van deepfakes. Het claimt 96% daarvan eruit te pikken. Lijkt mij ruig, maar wie weet. Ik zou benieuwd zijn naar de steekproef, de bronnen en wat dan in die 4% zit. Ik heb dit gecheckt met mensen die er meer van weten dan ik: detectie is een arms race. Du moment dat je detectie goed aan het werk hebt, verzint ‘de andere kant’ iets dat juist het detectiemechanisme voor het lapje houdt. Er zal geen stabiele, lange-termijn detectiemechanisme zijn. Er zal ook geen certificering of watermerk zijn, een soort ‘fair video product’ stempel, wat sommigen hier willen, voorspellen of hopen. Dat gaat er niet zijn. Zoals dat ook niet haalbaar is voor alles dat ik roep, of wat ‘gewone’ media publiceren. Dat gaat niet gebeuren. Deepfakes gaan niet onderdrukt worden. Ik verwacht niks van regulering. Velen zijn dit niet met mij eens!

Over het checken van deepfakes of andere articifiële namaak nog dit, ontleend aan wat muziekman Blom mij influisterde. Met AI zijn immense stromen muziek automatisch te genereren. Die checken op authenticiteit of gelijkenis (copyright!?) is alleen al vanwege de hoeveelheden niet te doen. Het gaat gewoon niet. Ja, potentieel, ooit, wie weet, met een quantum computer (nog iets waarvan de wording betijfeld kan worden, quantum computing….). Maar praktisch: niet. Ook niet voor beelden, al dan niet bewegemd.

Goed punt: de term synthetic media. Klinkt neutraler, is correcter dan deepfake. De wereld is beter af met termen als augmented intelligence en synthetic media. Maakt u hier een aantekening van?

Volgende: “A moonshot for affordable housing”, met de architect Bjarke Ingels, die ik bewonder. De sessie was georganiseerd door ICON, wiens CEO zei dat hij een korte inleiding zou houden en vervolgens een half uur over zichzelf en zijn bedrijf sprak, zichzelf tevreden horned met een stomme hoed op, voordat het panel begon. #howcanimakethisaboutme, dank u. Wat een eikel. Hij kondigde een prijsvraag aan voor ontwerp van een spotgoedkoop huis dat het tekort van ca 1.2 miljard woningen op deze planeet zou moeten helpen aanpakken.

Ik ben in de val gelopen van mijn culturele bias: ik dacht dat het over huizen van $99 ging – ruig, maar daar zijn moonshots voor. Die moeten iets opleveren van een orde van grootte verschillend van de huidige praktijk. Ik dacht aan de huizenparken van de UNHCR (IKEA, $1,250) of aan doe-het-zelf huisjes in de buurt waar ik woon (Blantyre, Malawi – vele daarvan net weggespoeld met de bewoners erin), en dan een nulletje ervanaf, of zo. Neen, het bleek te gaan om huizen van $99,000! Dat noem ik geen moonshot. Dat bedrag ligt buiten bereik van een heel groot deel van de bewoners van deze planeet, zelfs die in rijke sferen. Wat een domper (sessie), wat een naïviteit (ik).

Slot sessie: “Welcoming our autonomous overlords”, over self-driving trucks. De economische impact daarvan is gigantisch maar het onderwerp krijgt veel minder airtime dan self-driving cars, lijkt mij. Overigens is vrachtvervoer over de weg in de USA veel belangrijker dan in Europa: ca 7-% van de goederen gaat hier per truck, zei men. Die trucks rijden maximaal 11 uur per dag; en er is een enorm tekort aan chauffeurs. Tel maar uit wat de denkbare impact is, in het extreme (niet zo realistische) geval van 24/7, zonder chauffeurs. Maar dat heb ik hier 5-6 jaar geleden al gehoord: wat is er (niet) gebeurd? Daar ging het panel netjes en eerlijk op in. Dat zou menig panel vaker kunnen doen, want de verwachtingen zijn hier dikwijls hooggespannen. Of zelfs irrealistisch. Dit panel benoemde eerlijk de ‘irrational exuberance’ (uitbundigheid) die op events als dit soms rond zoemt. Dat heb ik meermaals meegemaakt, het is een veel voorkomende vorm van kudde denken onder zelfbenoemde tech deskundigen. Die zitten er vaak naast hoor. Maar soms daalt een thema af van die piek van onzinnige vrolijkheid, gaat door een zekere teleurstelling heen, en blijkt langzaam toch verder te komen, richting de echte wereld. Ik vermoed dat dat voor autonome vrachtwagens geldt, in Amerika veel meer dan elders, maar dat het nog lang gaat duren. Het lijkt mij – ik neig naar solide scepsis – alleszins mogelijk, op lange termijn, met enorme economische impact. Ik berg mijn glazen bol weer op.

Dag 6: klaar.

Experts aan het woord. Een prof in robotica en een onderzoekster in toegepaste wiskunde van Johns Hopkins university over de manieren waarop AI kan helpen in de strijd tegen klimaatverandering. Als je de titel ziet denk je: hoe kan iets virtueels en abstracts als AI nou helpen bij iets zo groot en concreet als klimaatverandering. Gelukkig hebben de sprekers een slim framework opgezet waarmee dit wel logisch en begrijpelijk wordt, door het op te delen in 3 overzichtelijke gebieden. Begrip van het probleem, voorspellen van de richting, en helpen bij de benodigde transformatie.

1. Begrijp het probleem

Wat weten we zeker? CO2 stijgt, en het broeikas effect is echt. Maar de data collectie is niet erg fijnmazig. In de oceaan helpt AI om autonoom onderwater-robots met sensoren te laten varen. Je kan ze niet goed op afstand besturen omdat radiogolven niet werken onder water, dus AI is een goede tool om ze zelfstandig te laten varen. 

In de atmosfeer zien we de totaliteit van de broeikasgassen, maar waar die emissies exact vandaan komen is niet goed bekend. De uitstotende partijen rapporteren dit zelf, maar daarmee wordt niet alles bekend. Het initiatief Climate Trace helpt hierbij, door satelliet data en AI te combineren om gassen te meten over de hele wereld. Kijkend naar vervoer bijvoorbeeld; uit de satellietbeelden en sensordata wordt de drukte van wegen in kaart gebracht. Gecombineerd met registratie van het type voertuig kan op die manier een goede schatting per weg-segment gemaakt worden. Kijk op https://climatetrace.org/ ; de data is open en je kan van veel steden en fabrieken, vliegvelden zien wat de emissie is.

2. Voorspel de richting

Doordat er al lang onderzoek wordt gedaan zijn er inmiddels goede modellen van het klimaatsysteem van de aarde: Onze 'digitale tweeling'. Hiermee kunnen 'what if' scenario's worden doorgerekend. 

Voor het klimaatsysteem zijn er 15 kantelpunten gevonden. Een daarvan is de AMOC: een grote diepzee stroming die onder andere verantwoordelijk is voor het relatief milde klimaat in Europa. Deze is gevoelig voor bijvoorbeeld het smelten van poolijs. En wat heb je aan die modellen? Je kan AI er mee laten spelen. Zoals we weten is AI goed in spelletjes leren (schaken, Go, etc). Dit wordt nu toegepast in een 'tipping point game' tussen 2 AI systemen. Het ene systeem maakt een aantal scenario's aan met iets andere parameters (meer of minder smeltend ijs, meer of minder effect van wind op zeegolven), en het andere systeem gaat deze toepassen op het model en evalueren. Gaat bijvoorbeeld de AMOC kantelen in dit scenario? 

Zo wordt de eerste speler goed in het onderzoeken van de parameter ruimte. Wat is belangrijk? En de tweede speler wordt goed in het evalueren van de scenario's. Daarmee leren we wat er kan gebeuren, en vooral leren we de tijdschaal: Hoe snel kan dit gaan? En kan het ene kantelpunt een andere meteen ook laten kantelen?

3. Help bij de transformatie

Bij omgaan met klimaatverandering heb je het over 2 dingen: adaptatie (aanpassen aan de nieuwe werkelijkheid) en mitigatie (tegengaan van de veranderingen). AI kan bij beide helpen.

Adaptatie. Doordat AI modellen kan maken wordt het mogelijk om bestaande metingen uit te breiden. Als voorbeeld luchtvervuiling. Door klimaatverandering ontstaat er meer droogte en potentieel branden. De vervuiling kan lang blijven hangen in de lucht; wereldwijd sterven er jaarlijks 6.5 miljoen mensen door luchtvervuiling. Nu zijn er wel metingen door NOAA van de luchtkwaliteit maar die hebben een te grove resolutie. Je wil dit op buurtniveau hebben, en het is nu op 12x12km niveau, omdat nauwkeuriger doorrekenen te veel computerkracht kost. De oplossing is door met machine learning de modellen te emuleren, waarmee met veel minder computer resources wel een hogere resolutie wordt gemaakt. 

Mitigatie. Een voorbeeld uit de energiewereld. Duurzame energie uit zon en wind is niet altijd in gelijke mate beschikbaar. Je zal dan moeten schakelen en energie moeten opslaan. Maar hoeveel opgewekte energie kan je verwachten (zeer lokale weersvoorspelling) en hoeveel verbruik moet je verwachten? In beide gevallen zijn AI modellen behulpzaam om vraag en aanbod te voorspellen, waardoor er een optimale buffer strategie te maken is. Een tweede manier waarop AI kan helpen is met inspecties. De laatste jaren is AI veel beter geworden in perceptie: het begrijpen van plaatjes van camera's. Daarmee kan je heel efficient windmolens inspecteren en op het juiste moment preventief onderhoud inplannen. 

Goed verhaal van twee kenners, die door deze eenvoudige indeling en met heldere voorbeelden ineens zichtbaar maken hoe AI een zeer nuttige bijdrage heeft op dit gebied.

Featured Session: Douglas Emhoff in Conversation with Symone Sanders-Townsend

Door: Gerson Veenstra

Als de eerste 'Second Gentleman', getrouwd met de eerste vrouwelijke vicepresident van de Verenigde Staten Kamala Harris, weet Douglas Emhoff het belang van vrouwelijke leiders. Hij weet als geen ander wat het betekent voor jonge meisjes en jongens om op te kijken naar vicepresident Kamala Harris en is een voorvechter van gendergelijkheid. Er klinkt geregeld applaus uit de zaal. Vooral als het gaat om het ondersteunen van zijn vrouw. En hij gaf antwoord op de vraag die ik stelde. ❤️ 

Er bestaat geen handleiding voor hoe je een goede Second Gentleman wordt. "Ik weet nog dat ik bij de inauguratie de trappen van het Capitool opliep en geen idee had waar ik naartoe moest. Kamala had het vast uitgelegd, maar ik had geen idee."

Toen werd duidelijk: hier begint het. "Het wordt hard werken en focussen. En mijn vrouw steunen, die ineens de eerste vrouwelijke vicepresident is." 

Complimenten over zijn rol

"Ik ben hier alleen omdat Biden en Harris zijn gekozen", zegt Emhoff. "Ik ben haar ondersteunende en liefhebbende man." Waarom doet hij dit zo goed? "Mensen steunen de mensen die ze liefhebben. Dat probeer ik te doen als man en als vader."

"Ik krijg veel complimenten dat ik zo'n goede partner ben, maar zij is een fantastische vrouw. Ze steunt mij en laat dat ook zien. Het is een gelijkwaardige relatie. Ze geeft mij vertrouwen om dingen te doen die ik nog nooit heb gedaan. Ik was een advocaat. Dit was ik niet gewend. Me uit te spreken over waar dit presidentschap voor staat." 

Stoppen als advocaat was nobrainer 

Emhoff stopte met zijn baan als advocaat om zijn vrouw te steunen. Andersom horen we vaak, maar dit eigenlijk nooit. "Het was een makkelijk besluit", zegt Emhoff. "Ik hou van mijn werk en was een goede advocaat. Het betekende veel voor me en ik mis het. Maar als je vrouw deze kans krijgt, zeker als je weet wat het land had doorgemaakt en wat er in de campagne allemaal is gebeurd, is het een nobrainer." 

Zijn rol als Second Gentleman was eerst heel erg op de achtergrond. "Maar ineens kreeg ik ook een microfoon in handen en kan ik me uitspreken voor gendergelijkheid. Het is niet dat ik me daar nu pas over uitlaat, maar ik kan me er in deze positie beter voor inzetten dan op welke plek dan ook. Wat een kans. En laten we hopen op meer Kamala Harissen op andere plekken."

Momenten vinden tussen alles door

Op de vraag hoe Kamala is als partner, zegt hij: "Kamala is normaal. Ze houdt van plezier, muziek, koken en het gezin. Maar het klopt dat het een 24/7-baan is. Als er een bankencrisis is, zoals afgelopen weekend, zit ze constant aan de telefoon. En dat geldt eigenlijk dagelijks want er gebeurt altijd wel iets wat aandacht vraagt," 

Hoe ga je daar als gezin mee om? "Je moet echt de momenten zien te vinden tussen alles door. Soms desnoods door te 'zoomen'. Het lukte bijvoorbeeld om samen het begin van de Oscaruitreiking te kijken." En als hij de Super Bowl kijkt, ziet hij haar van een afstandje aan de telefoon vragen: 'o is dat Rihanna?' "En dan zit ze mee te swingen. Dat is Kamala." 

Nooit ongevraagd advies

Hij krijgt de vraag: wanneer geef je advies? "Nooit. Alleen als ze erom vraagt." Hij geeft het voorbeeld van het schrappen van het recht op abortus in de Verenigde Staten. "Kamala belde meteen vanuit de Air Force 2 en zei: 'ze gaan het echt doen'." Zijn dochter, die normaal eigenlijk vooral haar eigen ding doet, appte: 'je moet wat doen pap'. En zijn oude moeder belde en zei: 'Dougie, je moet wat doen'. 

"Het is onvoorstelbaar en onacceptabel wat er gebeurt", vindt Emhoff. "Er zijn duizenden vreselijke verhalen van vrouwen die erdoor in de problemen komen. Dit is alleen maar een machtsspelletje. Met hele grote gevolgen. Dit recht had niet afgepakt mogen worden. Een overheid mag niet bepalen wat je met je lichaam doet. Onacceptabel." 

Wat kunnen we als mannen doen? 

Meer Kamala Harrissen, is wat hij als nalatenschap wil. Daar stelde ik een vraag over: "Wat kunnen mannen als ik doen om het makkelijker te maken voor vrouwen en meisjes om te komen war Kamala is?" 

Hij gaf een prachtig antwoord*: 

Wees er, wees ondersteunend 

"Ja, om ondersteunend te zijn. En ik denk dat mannen vrouwen moeten ondersteunen. Weet je, jongens moeten meisjes ondersteunen. Het is eigenlijk een basisding op dit moment. We moeten gewoon één-op-één ondersteunend zijn, het is het juiste om te doen. Dus laten we daar beginnen. Maar oké, er zijn andere redenen. En ik praat hier altijd graag over en de vice-president praat hier altijd over. Er is bijvoorbeeld een economische reden." 

"Als we vrouwen ondersteunen, versterken we onze economie. Het is geen kwestie van of-of. Er heerst een misvatting dat als een vrouw succesvol wordt, er ergens een man is die geen succes heeft. Dat is helemaal niet waar. Als we vrouwen ondersteunen, als we redelijke gezinszorg, gezinsverlof en kinderopvang hebben, de tools hebben om beloningen gelijk te trekken, meer vrouwen in leiderschapsposities te hebben, dan zal het de economie omhoogstuwen. Dus dat is een reden, Gerson. Wees er, wees ondersteunend, luister en denk er gewoon over na als een gelijk speelveld, en niet als een of-of situatie."

*Interessant weetje: de ondertiteling in zowel het Engels als het Nederlands (dus ook de vertaling), heb ik met AI-tools gemaakt. Niet perfect, wel bruikbaar. En beter dan de automatische 'ondertiteling' tijdens SXSW 😉

Door Michiel Buitelaar

Dag 5, start met “A practical guide to whether your AI is sentient”. De inleiding door Jason Carmel was lollig maar goed. Hij legde uit waarom hij ‘sentient’ niet ging definiëren, wat mij sympathiek is. Er wordt veel met termen gesmeten die zo helder niet zijn maar indrukwekkend moeten overkomen, en dat soms ook doen. In de hele dunne Encyclopedie van Humor door Wiskundigen vindt men het concept ‘bewijs door middel van volledige intimidatie’, een grappig bedoelde variant op ‘bewijs door middel van volledige inductie’ (dat laatste bestaat echt, en is krachtig). Daar moest ik aan denken. Intimidatie door smijten met termen, daar bedienen sommigen zich hier van. Maar het is nog erger: die betekenisarme termen, die worden door sommigen tot meetpunt verklaard, en daar gaan mensen zich dan op richten. Volgens de sprekerd vinden sommige ontwikkel activiteiten vooral plaats om aan een of andere test – zoals de bekende Turing test – te voldoen: effectbejag. Hij haalde in deze https://en.wikipedia.org/wiki/Goodhart%27s_law aan, nieuw voor mij.

Ter zake. Deze man en zijn kompaan Ilinca Barsan presenteerden een test om vast te stellen of je AI sentient is. Ik vraag me af welk praktisch probleem je daar dan mee oplost – wat zegt het antwoord je? Mij niet zo veel geloof ik. Maar, het is toch een veel gestelde vraag. Ik vond die test qua structuur best aardig – zie https://www.sentientometer.com/. Een dappere, interessante poging (met een niet kraakheldere opbrengst?).

Mijn tweede sessie was “Self-driving cars: from science fiction to scale”, met Mary Barra (eindbaas General Motors) en Kyle Vogt (CEO van Cruise, door GM gekocht voor verdere ontwikkeling van self-driving cars. Gerard Dielissen heeft daar al een goed stuk over geschreven, laat ik dat niet over doen. Enkele tidbits. Een self-driving car ‘works for you’ terwijl een driverless car ‘needs you to work for the car’ (je moet nog steeds controle houden, en zonodig ingrijpen). Men rommelt met deze begrippen. De essentie van de ontwikkeling is: de menselijke fout schrappen. Er is begrijpelijke scepsis onder potentiële gebruikers maar 92% van de mensen wil na een eerste rit – in de real thing dus, de self-driving car – wéér. Dat vind ik imposant. Die ‘auto’, als je het zo nog noemen kunt, de Origin van GM bijvoorbeeld – zie https://getcruise.com/technology/ of https://en.wikipedia.org/wiki/Cruise_(autonomous_vehicle) – is een ding voor ontspanning, vermaak, sociaal samen zijn enzovoorts, en transport. Die gaat zelfstandig rond, haalt je kinderen op, brengt je boodschappen ergens, enzovoort: de ‘robotaxi’. Het is fysieke interactie met AI. Een waarneming van mevrouw Barra: normaliter neemt de waarde van een voertuig af nadat je die gekocht hebt, maar door voortgaande ontwikkeling van software zal de waarde van dit Origin voertuig toenemen, zegt ze (lijkt mij stug maar is conceptueel interessante claim).

Mijn derde sessie was “The future of AI: from artificial to augmented”, met Rahul Roy-Chowdhury van Grammarly, maker van software die teksten verbetert. Een prettig, goedbedoeld doch tikkie vaag betoog over verantwoord om gaan met AI. Dat, om te beginnen, niet artificial moet heten maar augmented, aldus de sprekerd. Hij onderbouwde goed dat augmented niet alleen inhoudelijk correcter is maar ook een ander, bruikbaarder startpunt van overpeinzingen en discussies geeft. Dat geloof ik ook maar het is te laat, de geest is uit de fles, al decennia trouwens.

Hij betoogde dat de mensheid, en de tech industrie in het bijzonder, AI moet beheersen. Ik heb eerder beweerd: dat lijkt mij een illusie, waarschijnlijk. Ik merk dat vrijwel niemand dat met me eens is. Voor de ontwikkeling van het nieuwe product Grammarly Go heeft de sprekerd een raamwerk ontwikkeld dat hij toelichtte: TRUE, een acronym dat staat voor Trust, Responsibility, User control en Empathy. Op die vier punten zou alle AI-gerelateerde ontwikkeling getoetst moeten worden, zei hij. Hij bracht het niet als een universele wet maar als een poging tot structurering, als een aanzet tot een methode. Dat lijkt mij dapper en goed. Want het is aan de vage kant, het is bepaald geen harde accountability, en als dat het al zou zijn: vraag ik me af of dat wel kan werken. Ik betwijfel dat.

Het is een interessant onderwerp. De wens tot beheersing van dit ongrijpbare verschijnsel zweeft hier door de gangen. Hier lopen politici en bestuurders rond (Goddank), die dat soort gedachten overwegend aanwakkeren (helaas?). Die hebben het over audits, reguIering, eventuele verboden enzovoorts. Ik houd rekening met goedbedoelde hoogdravende certificering a la ESG, als een ‘deze AI maakt de wereld beter’ certificaat aan de muur. Ik – een van de laatst los lopende neoliberalen, volgens sommigen – geloof daar niet in, het lijkt mij vooral wishful thinking, of niet waar te maken pretenties. Maar het is een boeiend onderwerp dat discussie verdient. Daar heeft deze man van Grammarly een steentje aan bijgedragen. En augmented in plaats van artificial lijkt me een verbetering.

De vierde sessie die ik bijwoonde was die over “Dictatorships in the digital space”. Dictaturen hebben mijn hevige interesse, de digitale dimensie ervan is relatief nieuw. Een ruim decennium geleden dacht ik dat digitale technologieën zouden helpen om onprettige staten te mijden of tegen te werken. Sommigen denken dat de Arabische Lente een sociale media fenomeen was (ik vraag me dat af). Intussen vrees ik dat hardhandig autocratische leiders en hun bewind meer hebben aan digitale hulmiddelen dan dat die de onderdrukte burgers van dienst zijn. Dat illustreerde deze sessie mijns inziens, al is de kwestie geenszins zwart-wit. Eén van de observaties die me bij bleef: in de digitale ruimte kan een onderdrukkend bewind zijn invloed tot buiten de landsgrenzen uitoefenen, vrij makkelijk zelfs. Panelleden vertelden hoe ze werden gevolgd, bedreigd, afgesloten, beïnvloed en meer, ver buiten het domein van de dictatuur. Maar in het globale, digitale domein. Er werden voorbeelden besproken van actieve, effectieve uitwisseling van tools en expertise tussen bevriende dictaturen; waar commerciële partijen een rol in spelen.

Deze aloude discussie kwam ook voorbij: technologie kan ten goede en ten kwade gebruikt worden. Hoe bevorder je het eerste, en ga je het tweede tegen. Ik blijf maar roepen, in mijn woestijn (?): de impact van wetten en regels op dat tweede is gering. Daar zit De Oplossing niet. Die is er denkelijk niet….

De dag afgesloten met de documentaire “Louder than you think” over het roerige, liquide leven van Gary Young, drummer van Pavement – een invloedrijke band, zegt mij muziekkenner Blom. Ik had en heb geen idee maar geloof dat. Die Young heeft zijn geest ingrijpend verruimd, tijdens zijn carrière, tot op een problematisch niveau. Dat werd duidelijk in de docu, maar ook door zijn verschijning, in de zaal van de bios: gesloopt door drank en middelen sleepte hij zich achter zijn looprek. Tijdens de vertoning pruttelde hij onsamenhangende commentaren, enkele rijen voor ons. Onderhoudend.

Dag 5: klaar. Afgesloten met Koreaanse BBQ.

Net als het beeld van robots die huizen bouwen is dit een prettig Jetsons-esque onderwerp. Mini vliegtuigjes die verticaal opstijgen, en dan horizontaal gaan vliegen om gebruik te maken van lift van hun vleugels. Al dan niet met piloot. Ik zag een panel met 4 dames ("our panel is unmanned too") over dit onderwerp

Deelnemers waren twee bouwers: https://supernal.aero/ en https://wisk.aero/, vergezeld door een dame van de FAA en een die de bouwers hielp werken met de regulators. 

Wat hebben we aan Advanced Air Mobility?

Supernal ziet het vooral als equalizer, een kans voor kleinere communities om zich aan te sluiten. De investeringen in een vertiport zijn klein qua geld en ruimte. Ook is dit carbon-free transport, want alles gaat op groene stroom. Wisk (die aan zelf-vliegende vliegtuigjes werkt) ziet ook voordelen in de voorspelbaarheid van reistijd, en veiligheid: auto-ongelukken zijn vrijwel altijd menselijke fout. Ook zijn de vliegtuigjes stil, in vergelijking met auto's op de grond. Tegelijk moet dit niet een optie zijn voor rijken. In een ander panel hoorde ik een schatting van $100 voor een vlucht van 30-50 km. Ieder vliegtuigje zou met gemak 5000-6000 keer per jaar moeten vliegen, met 4-6 personen er in.

Wanneer gaan we dit zien?

In een ander panel hoorde ik Eve (een spinoff van de Braziliaanse vliegtuigbouwer Embraer) 2026 zeggen; Supernal mikt op 2028, Wisk wil geen datum noemen omdat ze met zelfvliegende (hoewel onder supervisie op afstand) toestellen willen werken, "en dan moeten alle partijen samenwerken". En dat is meteen een van de grotere issues: De netwerken en nodes moeten goed verbonden zijn. Je hebt er weinig aan als je lang onderweg bent naar een vertiport, en ook als je bij het landen niet meteen door kan op een andere vervoersmodus.

Wat zijn de obstakels?

Wisk noemt de publieke acceptatie. We kunnen alles wel bouwen en certificeren, maar als je niet goed met de menselijke kant en de gemeenschappen samenwerkt wordt dit een duur "science project". Supernal noemt regulering, het vereiste rigoreuze testen. De FAA werkt hiervoor met een speciale regeling, een SFAR. Omdat nog niet goed bekend is hoe snel en wanneer deze AAM gaat opschalen hebben ze de regeling een expiratiedatum gegeven. In het begin zal men werken met bestaande 'corridors' waar nu bijvoorbeeld ook helikopters vliegen. Later kan dit flexibeler worden.

Al met al een aardig panel. Ik twijfel zelf nog wel een beetje of dit echt gaat werken. Hoe regel je dat het overstappen echt goed gaat werken, en vooral hoe maak je dit betaalbaar. Bij het Eve panel werd het scenario besproken dat een familie aankwam per vliegtuig in Orlando, en dan verder vloog met een EVTol naar hun hotel. En de bagage dan? Die werd apart vervoerd over de grond. Tja, dan ga je volgens mij toch 2x betalen.. maar goed. Een interessante sector met veel potentie, veel innovatie en veel banen in de komende tijd, dat absoluut. 

Door Gerard Dielessen

Aan het einde van de vijfde SxSW23-dag toch nog maar even naar een zogenoemde Townhall meeting gegaan over de voors en tegens van social media. Dat zou wel eens interessant kunnen worden. Social Mediabedrijven staan immers behoorlijk onder druk omdat ze gebrek aan maatschappelijke verantwoordelijkheid wordt verweten. 

Co-president en Chief Programming Officer Hugh Forrest nam even de tijd om het onderwerp te introduceren. Want, voor wie het vergeten is, SxSW heeft een historie met social media. Twitter werd er in 2007 gelanceerd. Een jaar later verscheen Facebookbaas Mark Zuckerberg op het Sx-podium om over zijn uitvinding te praten. In 2009 werd in Austin Foursquare gelanceerd tijdens het festival. Volgens Forrest heeft vooral de geboorte van Twitter een enorme invloed gehad op SxSW. ‘We hebben een pre-Twitter SxSW tijdperk en een post-Twitter tijdperk. Voor Twitter was SxSW vooral een muziekfestival. Daarna werd technologie steeds belangrijker.’ 

‘We hebben veel aan Twitter te danken. Maar de staat waar social media nu in verkeren is wel ingewikkeld’, zei Hugh Forrest wat eufemistisch.

Sociale media dus. Ooit droomden we ervan dat door de komst van social media de wereld beter zou worden. Ik ook. Een machtig digitaal middel in de strijd voor vrijheid van meningsuiting. Bij ons vastgelegd in artikel 1 van de grondwet: ‘Eenieder heeft recht op vrijheid van meningsuiting. Dit recht omvat de vrijheid een mening te hebben en de vrijheid kennis te nemen en te geven van informatie of ideeën, zonder inmenging van enig openbaar gezag en ongeacht grenzen.’

Niemand, geen land ter wereld, zou social media via het internet tegen kunnen houden zo was destijds gedachte aan het van het eerste decennium van deze eeuw. We herinneren ons vast nog de Arabische Lente. Massale demonstraties van eind 2010 en begin 2011. Van Cairo tot aan Tunesië. Mensen eisten politieke hervormingen omdat marktkoopman Mohammed Bouazizi zichzelf in brand had gestoken omdat hij vond dat hij ten onrechte een boete had gehad in een kleine stad in Tunesië. Zijn protest tegen de sanctie bij de verschillende overheidslagen werden niet gehoord. Sterker, steeds werd hij weer in elkaar geslagen. Totdat hij zichzelf in brand stak. Die beelden werden verspreid via YouTube en gingen vervolgens de hele (Arabische) wereld over. Het begin van de Arabische Lente. Het lukte de Arabische autocraten aanvankelijk niet om de berichtgeving via social media als Twitter, YouTube, sms-berichten, online nieuwsuitzendingen en ander fora stop te zetten. Tienduizenden mensen demonstreren in Cairo op het Tahirplein. Persbreidel kan via social media worden omzeild, waardoor zich een machtige beweging voor hervorming ontwikkeld in met name Noord-Afrika. President Moebarak treedt zelfs af onder druk van demonstraties.

Iedereen een stem

Door iedereen een stem te kunnen geven via social media zou de wereld er in korte tijd wel eens anders uit kunnen gaan zien. Inmiddels weten we anders. Dictators, andere machthebbers en individuen die het niet zo nauw nemen met democratische en fatsoenlijke beschaafde waarden verdiepten zich ook in de digitale technologie en namen al snel bezit van social media als Twitter, Facebook etc. De Arabische Lente was maar een kort leven beschoren. 

En daar is het niet bij gebleven. Vooral Twitter heeft te maken met een stortvloed van negatieve berichten, waardoor haat zaaien een verdienmodel lijkt te zijn geworden. Dat was ook het oordeel van het panel onder leiding van Steve Rosenbaum, Co-Founder en Executive Director van het Sustainable Media Center. Sociale media blijven mooie uitvindingen waardoor mensen zich gemakkelijk en zonder grenzen met elkaar kunnen verbinden. Er zijn veel positieve voorbeelden te geven over de kracht van social media. Daar was iedereen het wel over eens.

Daartegenover staan de vele negatieve zaken. ‘Hate for Profit’, genoemd tijdens de paneldiscussie. Twittereigenaar Elon Musk lijkt deze problemen niet te kunnen, of misschien zelfs wel niet te willen oplossen. In zaal in ieder geval veel zorgen over de ontwikkeling van social media. Begrijpelijk. De mentale impact is op dit moment groot voor mensen die vooral anoniem, worden beschimpt, bedreigd en gecanceld op de bekende kanalen. Dat vond ook een meerderheid in de zaal. 

Toch hadden een paar sprekers in de zaal ook bemoedigende reacties. Er is momentum voor verandering. Volgens deze inspreker zijn op dit moment veel social media startups bezig met het ontwikkelen en uitvoeren van plannen die tot nieuwe betrouwbare kanalen moeten leiden. Ik ben benieuwd of deze nieuwe bedrijfjes het kunnen opnemen tegen de invloedrijke conglomeraten van Mark Zuckerberg en Elon Musk. Of tegen de machtige Chinezen die TikTok in hun bezit hebben. 

Schelden

Ik vrees zelf dat we moeten leven met zowel de negatieve aspecten van digitale social media. Het is sowieso lastig om de techniek te veroordelen. Het zijn de mensen die het doen. Ook in de parallelle analoge wereld schelden mensen elkaar uit, doen ze dingen die niet beschaaf, laat staan fatsoenlijk zijn. Het zijn de mensen zelf die verantwoordelijk zijn voor de verspreiding van al die ellendige berichten, zei een van de mensen in de zaal. Natuurlijk, de grote Tech bedrijven zouden er wel een veel betere moraal op kunnen nahouden door, waardoor alle vuilspuiterij en het gelegenheid bieden aan abjecte en antidemocratische groepen om zich te organiseren aan banden wordt gelegd. Op dat terrein is nog veel te winnen. Maar ik vrees dat bedrijven als Meta en Twitter meer belangstelling hebben voor hun winst- en verliesrekening.

De discussie tijdens de social media Town Hall meeting bracht in ieder geval geen uitkomst voor het vraagstuk wat ik voor het gemak maar even ‘hate for profit’ noem. Dat had ik ook niet verwacht trouwens. Dus vertrok ik aan het einde van de middag met de gedachte dat er aan social media ook vele positieve kanten zitten. 

Zelf rijdende auto’s: allang geen sciencefiction meer

Door Gerard Dielessen

Auto’s. Niet echt mijn ding. Als ze maar altijd rijden. Heb een enorme hekel aan autopech, alhoewel het erop lijkt dat dat iets is uit een ver verleden. De auto’s van tegenwoordig rijden eigenlijk altijd. Kan mij niet herinneren wanneer ik stil aan de kant van de weg heb gestaan. Moest wachten op de Wegenwacht van de ANWB. Toch was ik nieuwsgierig naar de ontwikkeling van ‘automatische auto’s’ tijdens de vijfde dag van SxSW. Wie weet is dat op termijn wel iets voor mij. Dus uit pure nieuwsgierigheid toch maar eens naar binnen gelopen bij de sessie: Self-Driving Cars: From Science Fiction to Scale. 

Zelf rijdende auto’s gaan er komen. Hoe dan ook. Wanneer? Dat is nog wel een beetje de vraag.

Volgens de baas van General Motors (GM) Mary Barra en Kyle Vogt, CEO, CTO en mede oprichter van Cruise, een Amerikaans bedrijf dat deze auto’s ontwikkelt, moet een periode van tien jaar genoeg zijn om de automatische auto op grote schaal in het verkeer te laten deelnemen. Een hele uitdaging, lijkt mij. Maar waarom niet zo ambitieus natuurlijk. Vogt heeft inmiddels 3000 werknemers die aan de verdere ontwikkeling van zijn zelf rijdende auto’s werken. En daar komen iedere dag meer mensen bij. Cruise heeft op dit moment op beperkte schaal auto’s rijden in San Francisco, Phoenix en hier in Austin. Ook volgens Mary Barra van GM zijn we dichter bij de toekomst van zelf rijdende auto’s dan we denken.In SF rijden er 160 van deze apparaten, door Barra trouwens ook ‘platforms’ genoemd. Overigens geeft Vogt wel toe dat het openschaven en uitvoeren naar grote aantallen nog wel een probleem is. Het is een ingewikkelde, uitdagende, maar wel fascinerende omgeving om in te werken, zegt de superontwerper en baas van Cruise. De site van Cruise ziet er overigens patent uit: www.getcruise.com De moeite waard om daar eens een kijkje in de toekomst te nemen.

Barra en Vogt somden moeiteloos de voordelen op van een zelfrijzende auto. Vele malen veiliger dan de auto’s die door een ‘levend wezen’ bestuurd moeten worden. Iedere dag komen er in de VS honderd mensen om het leven die in een auto zitten. Nu moet je werken voor je auto, zo legde Vogt uit. Straks gaat de auto voor jou werken. Veel beter kun je het niet hebben. Gewoon lekker in je auto stappen en zonder iets te doen ontspannen op weg naar je bestemming. Ook zullen de files enorm afnemen. Ook al doordat niet iedereen een eigen auto hoeft te hebben. En wat te denken van zogenoemde robot taxi’s. Uiteraard zal ook de wegeninfrastructuur langzaam maar zeker worden aangepast en ‘smart’ worden gemaakt. Van sciencefiction naar werkelijkheid dus. 

Concurrentie

General Motors ziet veel mogelijkheden met al deze ontwikkelingen. Nu is het autobedrijf nog volop bezig met de transitie van auto’s die op brandstof rijden naar elektrische auto’s. Ook een majeure operatie. Met veel concurrentie van bijvoorbeeld Tesla. 

Toch wordt al druk nagedacht over de volgende transitie. Die van ‘electronic vehicles’ naar ‘automated vehicles.’ Gespreksleider Emily Chang (Bloomberg) kon het niet laten om GM te stimuleren maar snel werk te maken van deze onontkoombare ontwikkeling omdat Elon Musk nu drukker is met Twitter dan met zijn andere love baby Tesla☺

Als het om concurrentie gaat is er trouwens ook nog een andere kaper op de kust: China. Daar wordt ook hard gewerkt aan dit soort innovaties. En daar hebben Vogt en Barra best wel zorgen over. De verhoudingen tussen de VS en China maken het op dit moment niet echt mogelijk om vormen van samenwerking op te zetten, waardoor ook niet echt duidelijk is wat zich daar allemaal afspeelt op dit terrein. 

Uiteraard kwam ook de invloed van AI, kunstmatige intelligentie aan bod tijdens deze sessie. De auto is al meer dan vijfentwintig jaar een ‘software platform’, zei Mary Barra. De stap van rij-assistentie naar een auto autonoom laten rijden is dus niet zo groot. AI gaat daar ongetwijfeld allerlei slimme functies aan toevoegen, omdat rijpatronen straks herkend gaan worden. Een auto die helemaal zelf nadenkt. Toch moeilijk om je daar nu al een heldere voorstelling van te maken.

Kyle Vogt durfde tot slot ook nog wel een interessante toekomstvoorspelling te maken: de zelf rijdende auto’s worden straks een baken van rust, waar je je als individu kunt terug trekken op weg naar een volgende bestemming. Niet afgeleid door allerlei ander onrustig gedoe. 

In een zin vatte hij de aanstaande transitie enthousiast en vol overtuiging samen:

Van zelf rijden naar gereden worden.

Het is volgens Vogt allang geen toekomstmuziek meer.

Door Michiel Buitelaar

Mijn dag 4 startte met de sessie “Will data privacy kill advertising?”. Noor Naseer, de mitrailleurvuur-achtig sprekende, kundige presentator, antwoordt: “kind of yes, also no”. Ik kon haar verhaal enigszins bijhouden omdat ik ooit in de digital advertising hoek gewerkt heb (v/h Sanoma, nu.nl en nog zo wat). Met moeite. De zaal was voor 95% gevuld met professionals uit die sector, die zich terecht zorgen maken. Want de middelen waar men jaren op vertrouwd heeft worden eruit gedrukt, primair door regelgeving (GDPR, CCPA), en een beetje door druk van sommige consumenten (al is de meerderheid daarvan nauwelijks begaan met data privacy, is mijn persoonlijke mening – privacy is een elitaire zorg). Maar ook door marktpartijen die zich willen onderscheiden (goeie video, al maak ik niet graag reclame voor Apple):

Cookies gaan de deur uit. 

Cookies gaan de deur uit. Tracking op de klassieke – stiekeme – manier werkt niet meer. De sprekerd gaf een overzicht van wat dan wel. Ik ga niet proberen dat hier samen te vatten maar merk op – namens de Afdeling Open Deuren – dat het ingrijpend is, en dat die advertentie sector flink aan de bak moet. Ik verwacht ook dat men loopholes vindt want regelgeving loopt altijd een beetje achter op wat technologie nu of morgen mogelijk maakt; en mensen zijn slim, zelfs sluw. We gaan het zien. Dit heeft voeten in de aarde.

De sheets van Naseer zijn voor sommigen de moeite waard: www.basis.net/sxsw.

Vervolgens heb ik “How TikTok redefined the customer journey” bijgewoond. Imposant. Ik wist wel iets maar niet genoeg: die tsunami van stompzinnige filmpjes (dit meen ik niet helemaal maar zo kan een oudere man het in een sombere bui zien), dat is eigenlijk de verpakking van een indrukwekkende commerciële analytische machine. Een stortvloed van besproken metrics illustreerde dat, en verbaasde me. Spectaculaire niveaus van engagement, conversie en wat dies meer zij. Wie had dat enkele jaren geleden durven voorspellen? Ik niet.

De presentatoren verwezen naar https://www.tiktok.com/business/en-US/insights voor meer concrete illustratie van hun verhaal.

Wat niet besproken werd, helaas: de perceptie van TikTok als een gevaarlijke Chinese machine, als een bedreiging voor de nationale veiligheid. Dit is de angst die politici ertoe brengt TikTok te willen verbieden. Ondanks de getoonde analytische kracht: kan ik daar niet bij. Ik vat het niet, hoe dit jeugdig entertainment de internationale verhoudingen zou kunnen beïnvloeden. Helaas, niet in deze sessie. Het mysterie blijft in stand.

Toen naar docudrama “Blackberry” geweest: onderhoudend, over de opmerkelijke opkomst en dito ondergang van dit email en messaging apparaat. De film is gespeeld, en toch ook een documentaire. Die begint slecht, als een halve komedie. Wat niet hielp is dat naast me een reusachtige man zat, een golem met een hinnikende lach, die alles grappig vond, en mijn stoel deed trillen. Halverwege wordt de film serieuzer, met minder karikaturale personages, en zelfs boeiend. Dan plotsklaps eindigt de film abrupt, nog vóór de Blackberry dood en begraven is. Rare film. Wel de moeite waard. Verdient een diepere, echte documentaire lijkt me. De ‘les’ is wel bekend, en vertoont gelijkenis met die van Nokia, Kodak en nog zo wat: roem is vergankelijk, creative destruction – vooral door digitaal spul – ligt op de loer. En dat is goed! Vooruitgang verwoest, ook. ‘Only the paranoid survive’, schreef Andy Grove (Intel) ooit.

Dag 4: klaar. Diner was Tex-Mex.

The Future of AI: From Artificial to Augmented

Door: Gerson Veenstra

Na twee teleurstellende sessies (The Future of Sex bleek vooral een geschiedenisles en de keynote van NASA vond ik vooral een foto met een heel lang onderschrift), stond ik even in dubio: toch nog een sessie over AI? Het antwoord weet je inmiddels als je dit leest. De kortste ooit: 20 minuten. Maar ik weet niet of ik dat per se een probleem vind. 

"Hoe noem je AI die geen foto van zichzelf kan maken? Selfie-aware." Aan het woord is Rahul Roy-Chowdhury van Grammarly. Het softwarebedrijf dat vooral bekend is van spellingscontrole. Niet zo heel vreemd dus dat hij de sessie begint met een taalgrap, waar hij naar eigen zeggen beroemd om is binnen het bedrijf. Maar zijn boodschap is geen grap. Hij is juist bloedserieus. 

AI grootste technologische verschuiving ooit? 

"AI is de grootste technologische verandering in ons leven. Misschien wel ooit", zegt Rahul. En we beginnen nog maar net volgens hem. Het kan ons helpen onszelf beter uit te drukken. Hij noemt zichzelf een 'tech optimist'. En hij gelooft dat techniek het leven van mensen beter kan maken. Kijk naar de komst van de mobiele telefoon. AI heeft nog veel meer mogelijkheden, volgens Rahul. "De opwarming van de aarde stoppen?"  

Maar met veel kracht, komt ook veel verantwoordelijkheid. En dat zijn ook grote gevaren: radicalisering, verslaving. Onze hersenen zijn er niet op gemaakt om te gaan met de dopamine die door AI vrijkomt. En wat te denken van de vooroordelen, bijvoorbeeld als het wordt gebruikt bij personeelswerving? Een recruiter zei laatst nog: doe niet je best om op te vallen, maar zorg er vooral voor dat je voorbij de AI-uitsmijter komt.

Augmented Intelligence

Met AI komen er ook veel vragen. Wat gebeurt er met mijn toekomst? Creatieve expressie is zo essentieel voor mensen, gaat AI dat overnemen? En wat moeten we doen om te voorkomen dat het mis gaat? Verbieden? Dat zou zonde zijn, zegt Rahul. De risico's zijn groot en optimisme is geen strategie. 

Volgens Rahul moeten we AI geen controle geven, maar controle nemen over welke rol AI kan spelen in ons leven. AI is een succes als het ons helpt. "Konden we AI maar Augmented Intelligence noemen. Dat legt uit wat we van die systemen willen: ons helpen. 'Kunstmatig' roept juist allerlei negatieve gevoelens op."  

Het True-model

De missie van Grammarly is vooroordelen wegnemen door communicatie te verbeteren. Maar goed communiceren is moeilijk. Rahul: "De gemiddelde werknemer verliest een dag per week aan slechte communicatie." Betere communicatie kan volgens hem veel opleveren: werknemers presteren beter en resultaten van bedrijven worden beter. Hij denkt dat bedrijven die communicatie kunnen verbeteren het uiteindelijk gaan het redden. 

Om de missie goed in het vizier te houden, gebruikt Grammarly het True-model. 

True staat voor: 

• Trust
• Responsibility
• User Control 
• Empathy

GrammarlyGO 

Hoe het True-model wordt toegepast, legt hij uit aan de hand van de tool GrammarlyGO die net is uitgekomen. De tool kan net als ChatGPT teksten voor je maken, maar dan in jouw persoonlijke stijl. 

• Vertrouwen - Wat te doen met gebruikersgegevens en privacy? De data alleen gebruiken om de gebruikerservaring te verbeteren. En bij veiligheid gaat het vooral om het beschermen van de gebruikersgegevens. 
• Verantwoordelijkheid - Grammarly maakt gebruik van een LLM (Large Language Model) dat op allerlei manieren wordt gecontroleerd. Dat is investeren in de techniek. Maar je krijgt het nooit 100 procent goed. Ze hebben daarom ook allerlei manieren voor gebruikers ingebouwd om feedback te geven. En daar kunnen ze snel op handelen, in het geval de techniek toch faalt.
• Gebruikerservaring - De gebruikers moeten zich herkennen in de tekst die gemaakt wordt voor ze. Je krijgt als het goed is tekst waar je trots op bent. Het systeem is zo gebouwd dat gebruikers geholpen worden om keuzes te maken die ervoor zorgen dat ze krijgen wat ze willen.
• Empathie - "We willen problemen oplossen, maar het is makkelijk om afgeleid te raken. Bijvoorbeeld omdat je mooie techniek ziet die je zo snel mogelijk aan je gebruikers wil geven. Of omdat de concurrent iets doet", zegt Rahul. Ze doen bij Grammarly volgens hem nooit iets omdat het nieuw is. Ze vragen dan eerst feedback van gebruikers en organiseren dat ook. In GrammarlyGO kun je bijvoorbeeld snel een antwoord laten maken op een e-mail. Dat lost het probleem op waarmee veel mensen kampen: een inbox die nooit leeg raakt. 

Wij hebben controle hoe we bouwen

Het model kan overal werken. Hoe zou de wereld er uitzien als iedereen het gebruikt, vraagt Rahul zich af. Hij denkt dat mensen zich dan meer gehoord en geholpen voelen. En bedrijven betere resultaten krijgen. 

Een wereld die Rahul wel voor zich ziet: "Wij hebben controle over hoe we die systemen gaan bouwen. Laten we afspreken dat we ze vooral zo bouwen dat ze Augmented Intelligence bevorderen." 

SXSW gaat over trends, maar bij trends horen hypes. En hypes komen en gaan. AR/VR, Metaverse, blockchain en bitcoin, het zijn begrippen die de afgelopen jaren 'in' waren en nu naar de achtergrond zijn verdwenen. Maar schrijf ze nog niet af. Want, bijvoorbeeld: "the death of crypto has been overstated'.

Ik ben in iedere nieuwe ontwikkeling geïnteresseerd en onderzoek ze allemaal. Maar in de toekomst van het rijtje 'AR/VR, Metaverse, blockchain en bitcoin' heb ik nooit echt geloofd. Ik pretendeer daarbij overigens niet de wijsheid in pacht te hebben. Omdat ik mensen niet 1-2-3 met een grote bril zie rondlopen om experiences te ondergaan, wil het niet zeggen dat anderen dat niet gaan doen. En omdat ik de usecases van de blockchain niet of nauwelijks zie, wil niet zeggen dat ze er niet zijn. Nou ja, als zelfs de believers moeite hebben om met goed werkende voorbeelden te komen, heeft een technologie wel een probleem ;-) 

Maar voor Generative AI loop ik wel warm. Natuurlijk zie ik de minpunten en vraagstukken, maar de usecases van teksten schrijven en plaatjes maken zijn meteen duidelijk en de user interface is voor iedereen toegankelijk en te begrijpen. 

Maar ik geloof ook dat bijvoorbeeld ChatGPT de klassieke cycle gaat doorlopen die bij hypes horen. Nu zitten we in de fase van opgewonden optimisme, maar we zullen snel in de fase van teleurstelling komen dat de belofte nog niet waarmaakt wordt, waarna generative AI uiteindelijk een vaste waarde wordt. Dat is nu al in hoog tempo aan het gebeuren. ChatGPT zal de bekende fasen van die hypecycle versneld doorlopen. 

Ik stip dit aan omdat het een onderwerp was in de sessie 'Popping the Web3 Bubble' (lees het zeer volledige verslag van Gerson Veenstra!). Web 3, of 'the crypto world', was hier nog niet zo lang geleden the talk of the town. Het zou de nieuwe decentrale fase van het internet betekenen, compleet met zijn eigen betaalmethoden en -middelen. Veel mensen liepen daar voor warm, iedereen wilde er bij zijn, bij die nieuwe fase. Maar onder meer door grote fraude en oplichtings-affaires bleek Web 3 tot dusverre niet het beloofde nieuwe land.

En dus verklaren veel mensen Web 3 dood. "The death of crypto has been overstated", stelde Molly White. Ze is van de site Web 3 Is Going Just Great waarin ze als tegenwicht voor de hosanna berichten veel verhalen aggregeert die de negatieve kanten van Web 3 beschrijven. "Crypto is passe to some people. It's done, let's talk about AI now. That's not a wise thing to do." 

Het is volgens haar niet verstandig om Web 3 dood te verklaren. Want de crypto wereld is een wereld van elkaar opvolgende pieken en dalen. Het leven is er nog lang niet uit. Er wordt nog altijd door belangrijke investeerders veel geld ingestopt, en de fraudeurs en oplichters hebben de wereld ook nog niet verlaten. 

Molly ziet de overeenkomsten tussen de hypes rondom Web 3 en AI, maar ze moet ook erkennen dat de laatste techniek meer dan een belofte is, meteen waardevolle praktijk. Maar tegelijk is het een trend die ook een kritische blik verdient, net zoals Web 3 Is Going Just Great die voor de crypto wereld biedt.

En zo volgde als een bijproduct van de sessie een gesprek over hoe we de kritische noot bij hoopvolle trends en technieken kunnen organiseren. Want: 'there is no financial incentive for critical work'. Er zou meer funding moeten zijn voor critical research. Dat zouden we met zijn allen moeten organiseren. 

Nu zou je kunnen zeggen dat dat de rol van de journalistiek zou moeten zijn, maar die kampt ook met een funding probleem. Want om echt goed over onderwerpen als Web 3 en AI te kunnen schrijven, heb je technische kennis en economische kennis e.d. nodig, kennis die bij veel media ontbreekt waardoor de berichtgeving vaan blijft steken in de hosanna strekking van persberichten.

Molly is al sinds haar 13e editor van Wikipedia, een waardevolle dienst die door donaties kan blijven bestaan. Is dat de oplossing om kritische noten te organiseren? Molly gelooft daar niet in. Ze zoekt het in een maatschappelijke oplossing: we zouden voor iedereen tijd moeten organiseren om aan de maatschappij bij te dragen. Voor de één zal dat dan bijdrage aan Wikipedia of een kritische AI-site zijn, voor een ander zal het poëzie schrijven of muziek maken zijn.

Helaas lijkt me dat even utopisch als Web 3, maar het punt op ieders agenda dat een kritische blik voor iedereen nodig is, lijkt me verstandig.

Featured Session: Popping the Web3 Bubble

Door: Gerson Veenstra

Molly White is een roepende in de woestijn. Met haar website Web3 Is Going Just Great volgt ze alle ontwikkelingen rond Web3, cryptocurrency en de blockchain op de voet. Kritisch. Verfrissend in al het marketinggeweld over de positieve kanten ervan. 

Omdat het onderwerpen zijn die misschien niet voor iedereen meteen duidelijk zijn, begin ik met een korte uitleg vooraf. En die heb ik laten maken door ChatGPT. Ik heb gevraagd: "Wat is Web3? Leg het uit in het Nederlands en geef 5 bulletpoints met de positieve kanten en de kritiek die er op is." Ik heb het antwoord gecontroleerd en het is vrij goed. Weet je dit al, dan kun je het natuurlijk overslaan. 

ChatGPT over Web3 en de positieve en negatieve kanten

Web3 is een term die wordt gebruikt om de volgende fase van het internet te beschrijven, waarin gedecentraliseerde technologieën zoals blockchain, slimme contracten en gedistribueerde opslag worden gebruikt om meer controle, privacy en autonomie te bieden aan individuele gebruikers.

Hier zijn 5 positieve aspecten van Web3:

1. Decentralisatie: Web3 is ontworpen om te werken zonder centrale autoriteit, waardoor het moeilijker wordt om censuur of controle uit te oefenen over de inhoud die op het internet wordt gepubliceerd.
2. Gebruikerscontrole: Door het gebruik van slimme contracten kunnen gebruikers meer controle krijgen over hun persoonlijke gegevens en digitale activa, waardoor ze eigenaarschap en autonomie kunnen behouden.
3. Transparantie: Door gebruik te maken van blockchain-technologie worden transacties en processen openbaar en transparant gemaakt, waardoor meer vertrouwen kan worden opgebouwd tussen partijen.
4. Mogelijkheden voor innovatie: Web3 biedt nieuwe mogelijkheden voor innovatie door middel van nieuwe gedecentraliseerde toepassingen (dApps) die kunnen worden gebouwd op blockchain-technologie.
5. Potentieel voor meer economische inclusie: Web3 biedt de mogelijkheid om nieuwe economische modellen te creëren die meer inclusief zijn, waardoor meer mensen toegang kunnen krijgen tot financiële diensten en mogelijkheden.

Hier zijn 5 kritiekpunten op Web3:

1. Gebruiksgemak: Gedecentraliseerde technologieën zijn over het algemeen nog niet zo gebruiksvriendelijk als centrale oplossingen, wat een belemmering kan zijn voor de adoptie.
2. Schaalbaarheid: Sommige gedecentraliseerde oplossingen hebben nog steeds problemen met schaalbaarheid, wat de toepasbaarheid beperkt.
3. Energie-intensiteit: Sommige blockchain-technologieën hebben nog steeds aanzienlijke energievereisten, wat leidt tot zorgen over de duurzaamheid.
4. Uitdagingen qua regulering: De juridische en regelgevende omgeving voor Web3 is nog niet duidelijk, wat leidt tot onzekerheid voor zowel ontwikkelaars als gebruikers.
5. Veiligheidsrisico's: Aangezien gedecentraliseerde technologieën nog relatief nieuw zijn, kunnen er nog onbekende veiligheidsrisico's zijn die moeten worden aangepakt.

13 jaar en Wikipedia-redacteur

Molly vertelt dat ze een achtergrond heeft in software-ontwikkeling. Ze was 5 jaar lang een webserverspecialist. Daarom kreeg ze ook interesse in crypto en blockchain. Ze wilde de ontwikkelingen bijhouden, omdat het om de toekomst van haar werk ging. 

Daarnaast is ze altijd al algemeen geïnteresseerd geweest in het web. Zo is ze al sinds haar 13de Wikipedia-redacteur. "Een rare hobby voor die leeftijd", geeft ze grappend toe. "Toen ik hoorde dat de toekomst blockchain ging worden, begon ik er onderzoek naar te doen."

Marketingterm

Hoe zij Web3 beschrijft? "Als marketingterm." Niet meer en niet minder. Ze legt uit dat cryptocurrency op een gegeven moment een te negatief imago kreeg en Web3 nog wel lekker optimistisch klonk. Mensen gebruiken het om alles te beschrijven wat je online doet, maar dan met blockchain. "Het is ook lekker makkelijk te begrijpen voor mensen: 'O, Web3! Dat is de volgende fase'." 

Ze zag wat er over geschreven werd. Het werd gehyped vindt ze. "Iedereen moet crypto kopen. Je moet je baan opzeggen." Maar ze zag de andere kant. Dat projecten werden gehackt en mensen veel geld kwijtraakten. Dat haalde de media alleen niet. Mensen zagen alleen de positieve kanten. Als een Wikipedia-editor was ze gewend om te schrijven over zaken waar weinig over geschreven wordt. Maar een onderwerp als dit werkt daar niet. Bovendien zijn er nogal veel meningen over, wat op Wikipedia niet echt gewaardeerd wordt. Daarom begon ze een eigen site.

Noemt zich geen journalist

De website 'Web3 is Going Just Great' begon klein. Vooral voor de lol en voor zichzelf. Ze beschrijft het zelf als een soort timeline-website. Maar de website kreeg veel aandacht en werd veel populairder dan ze dacht. Toch noemt ze zichzelf geen journalist, maar nog steeds een Wikipedia-redacteur. Dan interview je niet, maar aggregeer je vooral. "Ik doe ook research, maar meestal doe ik niet het echte grote onderzoek. Dat lukt ook niet met tot 4 artikelen per dag." 

Vaak komt nieuws over dit soort onderwerpen niet via traditionele media naar buiten, maar vooral via burgerjournalistiek. Haar verklaring is dat het lastige materie is om over te schrijven. Het zou volgens haar wel goed zijn als traditionele media het ook zou doen. En wat nog beter zou zijn: samenwerken. Burgerjournalistiek heeft de kennis, maar mist soms de goede journalistieke vaardigheden. De traditionele journalistiek heeft juist vaak te weinig kennis, maar is wel goed in de journalistieke principes. 

Alarmsignalen genegeerd

Als voorbeeld noemt ze de FTX-crisis. Traditionele media trappen in het plaatje dat bekende techmensen van zichzelf maken. Zoals Sam Bankman-Fried dat ook deed. Het beeld van de nerdy genius die de wereld op z'n kop gaat zetten. En dan wordt wel eens vergeten om verder te kijken. Er zijn volgens haar echt wel alarmsignalen geweest die onderzocht hadden moeten worden. 

Maar als er vraagtekens waren, haalde iedereen zijn schouders op: "Ach hij is het maar. Ach, het is crypto, het is anders. Maar misschien moeten we er juist wel wat meer onderzoek naar doen." Het wordt een beetje terzijde geschoven. Ook omdat je er echt tijd in moet steken om er goed over te kunnen schrijven. Vergelijk het met de game-industrie, die veel groter is dan bijvoorbeeld video, maar veel minder aandacht krijgt als er misstanden zijn. 

Crypto is niet dood

De 'dood van crypto', zoals het nogal eens wordt genoemd nu, wordt volgens Molly een beetje overdreven. Mensen zien dat het minder waard geworden is en denken nu: dat is weer geweest. Maar dat is misschien niet slim, zegt ze. Zo gaat dit. Al jaren. Elke keer dat er winst te halen is, ontstaat er een hype en als er dan geld verloren wordt, wordt ook de populariteit minder. En dit zal nog wel even zo blijven als er geen grote externe verandering komt. 

Vergis je niet, zegt ze. "Er wordt nog steeds veel geld aan uitgegeven. Er zijn nog steeds politici die er in geloven. En kijk maar wat er gebeurde deze week toen de bankaandelen ineens daalden. Er zit veel geld in. Die investeringen gaan ze niet zomaar afschrijven. Maar ze zullen hun best doen om er weer interesse voor te krijgen. Dit gaat weer gebeuren. En dezelfde oplichtingspraktijken die we hebben gezien, gaan dan ook weer gebeuren."

Overeenkomsten met AI-hype

Er zijn duidelijke overeenkomsten tussen de 'crypto hype cycle' en die van generatieve AI nu, ziet zij. "Mensen zijn heel erg aan het voorspellen. Dat het de toekomst gaat veranderen. Hoe je ermee moet gaan werken." 

We hebben het tot nu toe al veel gebruikt zonder dat we het door hadden. Hier gaat het vooral om ethische problemen. Die heb je bij crypto ook, maar daar zijn ook technologische problemen. Ze vindt het een interessant onderwerp, maar gaat niet ook daar een site over maken. Er wordt al veel over geschreven, wat bij crypto toch nog steeds anders is. 

Techniek is niet de oplossing voor elk probleem

Ze zegt dat ze ziet dat er veel aandacht is voor bouwen. Daar ligt de focus op. Daar is ook veel investeringsgeld voor, wat niet geldt voor de ethische en veiligheidsvraagstukken. "Ik weet niet wat de oplossing is. Het zou mooi zijn als er meer geld komt voor het kritisch onderzoek doen naar deze ontwikkelingen. Ik zou er graag voor betaald worden." De balans is nu niet goed, vindt ze. Journalisten gaan veel te veel mee met de persberichten en de verhalen van de bedrijven.  

Molly: "Techniek is niet de oplossing voor elk probleem." Dat hoor je veel. Blockchain is de oplossing! Maar voor wat dan? De oplossing is volgens Molly dat mensen de ruimte krijgen om de dingen te doen die zij belangrijk vinden. Dat ontbreekt nu met mensen die geen tijd hebben. Twee banen, zorg voor ouderen. Het gaat nu vooral om meer geld verdienen zodat ze meer uit kunnen geven. De oplossing is geen nieuwe software, maar veranderingen in de maatschappij. 

Afrika is een continent met talloze uitdagingen, maar het energie-vraagstuk is natuurlijk een wereldwijde. Omdat geldt 'necessity is the mother of invention' stelt dit panel dat het de moeite waard is om naar Afrika te kijken om te zien welke oplossingen daar gevonden worden voor energievoorziening.

Eerst wat feiten. 600 miljoen mensen in sub-Sahara Afrika hebben geen stroom. Een gemiddelde koelkast in het westen gebruikt evenveel stroom als een gezin in Kenya of Nigeria. En de energievoorziening wereldwijd wordt wel beter, maar er wordt ook voorspeld dat in 2030 90% van de mensen zonder stroom in sub-Sahara Afrika. 

Wat er dan gebeurt: Leapfrogging the grid. Net zoals mobiele telefonie ervoor zorgde dat het landlijn telefoon-netwerk zo ongeveer werd overgeslagen, installeren mensen nu zelf solar op hun dak. Want op de overheid hoef je niet per sé te rekenen. Zuid-Afrika is zeer afhankelijk van steenkool, maar de high-grade kolen worden naar China verscheept, en in Zuid-Afrika zelf moeten ze het doen met low-grade. En dat gaat niet snel veranderen: De overheid is nauw verweven met de kolen-industrie. 

Drie trends springen er uit

1. Massive deregulation. Overheden zien in dat ze het probleem niet snel kunnen oplossen en laten het aan de privé sector over. In Zuid-Afrika mag alles onder 100 MW door de privé sector worden gebouwd.
2. Prijsdalingen. Solar is enorm gedaald in prijs. Maar waar een winkelcentrum in de VS het dak vol legt met panelen om hun stroomrekening een beetje te drukken, doen ze dat in Zuid-Afrika zodat ze licht hebben.
3. Klimaat financiering die een plek zoekt. Hoe schaal je solar en opslag op? Daar is funding voor.

Welke innovaties zien we nu?

In Kenya zijn er een aantal voorbeelden in de landbouw te vinden. 

• Solar waterpompen voor irrigatie, werkt prima voor landjes van 1-5 ha. 
• Solar voor voedselverwerking: Malen, drogen, etc. Daardoor voegen ze waarde toe in de voedselproductieketen. 
• Solar voor koude opslag units, zodat bladgroente, tomaten koel blijven tot ze naar de markt gaan
• In Uganda zijn er bedrijven voor elektrische hogedrukpannen, waardoor families efficiënt en snel kunnen koken op elektra, ipv op houtskool en kerosine. 
• Voedselkraampjes op straat die met zonne-energie werken, bijvoorbeeld voor grillen.

Zo is het dus niet een 'nice to have' om elektra te hebben, maar voegt het ook echt waarde toe in de economie. En pas veel, veel later op het lijstje van voordelen: Minder carbon emissie.

Toegang tot financiën

Geld maakt een groot verschil. In Zuid-Afrika is een project genaamd Sun Exchange waarbij iedereen een zonnepaneel kan kopen, dat wordt dan op een dak gelegd ergens op een school, en de koper krijgt een deel van de opbrengst. In bitcoin. Je hoeft dus niet daar te wonen om mee te helpen.

In Zimbabwe zijn 90% van de banen in landbouw. Omdat er financiering is hebben ze daar nu beschikking over een 'cold chain': producten kunnen gekoeld blijven na het oogsten. Daardoor verkopen ze nu bosbessen, een product met hoge marge.

In Soweto werkt men met 'saving clubs' (dit is al heel lang gangbaar in armere landen): groepen van zeg 40 gezinnen sparen samen, en aan het eind van de maand kan 1 van die gezinnen een zonnepaneel kopen. 

Lessen

Welke lessen kunnen wij hier uit leren? Decentraal is sleutel in Afrika, en zal dat ook steeds meer worden in het westen, denkt men. In batterij opslag zit veel innovatie; een slim grid van batterij systemen kan het grid ontlasten: Batterijen kunnen bijspringen wanneer dit nodig is, en opladen wanneer dit economisch optimaal is. 

Een leuk panel met gedreven mensen die echt iets met impact aan het bouwen zijn. 

Door Gerard Dielessen

Omdat ikzelf de leeftijdsgrens van zeventig begin te benaderen was ik zeer geïnteresseerd in de uitkomsten van de sessie ‘Get ready for a 100 year life’. Ik moet mij toch een gaan beetje voorbereiden op de toekomst die nog voor mij ligt. Dus van enig eigenbelang was wel sprake. Mocht ik die magische leeftijd bereiken, dan heb ik immers nog 32 jaar in het vooruitzicht. Uiteindelijk zal het zo’n vaart wel niet lopen. Maar je kan er toch maar beter wel op voorbereid zijn. En daarnaast, en dat is echt serieus, interesseert dit onderwerp mij mateloos. Dat zal verderop blijken.

Eerst eens even wat feiten op rij afkomstig van Amerikaanse onderzoek voor het juiste perspectief. 

• De helft van de baby’s die op dit moment vijf jaar oud zijn worden honderd jaar oud.

• Vijfenvijftigplussers zijn de snelst groeiende groep in de samenleving en vormen nu al 25% van de werkende bevolking.

• Vrouwen leven gemiddeld vijf tot zes jaar langer dan mannen, maar blijven qua financiële kennis achter bij mannen.

• De economische bijdrage van 50-plussers zal tegen 2050 verdrievoudigen.

• Nu zijn er in de VS ongeveer 35 miljoen mensen van 65 of ouder, in 2060 zijn dat er bijna 95 miljoen.

• En, zo blijkt uit het onderzoek, mensen worden vanaf hun vijftigste steeds gelukkiger.

In Nederland zullen de uitkomsten niet heel veel anders zijn. Ook hier groeit het aantal mensen van boven de vijftig door tot halverwege deze eeuw en zal daardoor steeds een voornamer deel uitmaken van onze populatie. 

Terug naar de sessie met als belangrijkste thema dat we ons echt klaar moeten gaan maken om honderd jaar oud te worden. Gespreksleider Chip Conley schreef een bestseller over dit onderwerp: ‘Wisdom@work: The Making of a Modern Elder.’ Mooie titel. Voel mij aangesproken. Volgens Conley moeten we, rekening houdend met de boven beschreven feitelijke opsomming, de samenleving opnieuw inrichten. Mensen moeten volgens Conley langer de mogelijkheid hebben om te kunnen blijven werken omdat we met z’n allen nu eenmaal ouder worden. Dat als direct gevolg van de ontwikkeling van de gezondheidszorg, allerlei nieuwe technologische mogelijkheden; gezondere voeding en we daarnaast zelf enorm ons best doen om fit te blijven door te bewegen, te sporten etc. Dan heb ik het uiteraard wel over de populaties in welvarende landen, zoals ons eigen land. Er zijn uiteraard ook delen van de wereld waar ‘het ouder worden’ niet aan de orde is vanwege het gebrek aan bijvoorbeeld goede gezondheidszorg.

Maar goed, wij moeten ons er dus op voorbereiden dat een groot deel van de bevolking honderd jaar oud kan gaan worden. 

Hoe bereid je je daarop voor?

De panelleden van Chip Conley waren unaniem over het belangrijkste onderwerp: ‘connectivity’. Verbinding dus. Ik noem dat in Jip en Janneke-taal dat je je wereld groot moet houden. Kortom: als je geen verbinding met anderen meer zoekt; geen initiatieven neemt op welk terrein dan ook; niet meer nieuwsgierig wilt zijn; geen bijdragen aan onze samenleving op wat voor een manier dan ook wilt leveren, niet meer wilt leren, jezelf niet intellectueel wilt uitdagen; geen nieuwe vrienden wilt maken, dan wordt het lastig om de honderd te halen, zo concludeerden panelleden Vanessa Lui, John Zapolski en Meredith Oppenheim (allemaal werkzaam in de ‘ouderenindustrie). 

Nogmaals, ze waren het met z’n allen hartstikke eens over dat jonge mensen moeten eren hoe ze vrienden moeten maken. In investering in later immers. GenZ en Millenials zijn nu druk met werk, kinderen op voeden, op social media laten weten hoe goed ze het hebben etc. dag het maken van echte vriendschappen er gemakkelijk bij inschiet.

Vanessa deed daarnaast een beroep op de werkgevers. Die moeten zich als de wiederweerga ouderenbeleid gaan ontwikkelen. Want waarom zou een voornaam deel van die steeds groter wordende groep niet z’n tachtigste kunnen doorwerken? Inderdaad, ik ben het daar op basis van mijn eigen ervaringen zeer mee eens. Natuurlijk moeten we voorkomen dat ouderen de doorstroming van jongere werknemers verhinderen. Dat is niet de bedoeling. Dus moeten werkgevers en ouderen nadenken over de vraag hoe ze een belangrijke bijdrage kunnen blijven leveren na hun pensioendatum. Volgens Chip, Vanessa, Meredith en John is hier het kernwoord: wijsheid. Daar zouden we veel meet gebruik van moeten maken. We moeten de gezamenlijke wijze ervaringen van een groot deel van onze populatie veel beter gaan exploiteren. Waarom ook niet, zou ik zeggen. Werk aan de winkel dus.

3e levensfase

In Nederland publiceerde de Raad voor de Volksgezondheid en Leefomgeving in 2020, onder leiding Jet Bussemaker, een belangrijk rapport over de zogenoemde derde levensfase. ‘Het geschenk van de eeuw’, volgens Jet Bussemaker. ‘De derde levensfase is ook een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid,’ zo stelde de Raad in het rapport. En: ‘De grote groep mensen in de derde levensfase die onze samenleving rijk is, vormt een potentieel dat momenteel onvoldoende wordt benut. Het is essentieel om voorzieningen en maatregelen vorm te geven in samenspraak met verschillende groepen ouderen.’ In ons land de komende jaren stijgt het aantal mensen in de derde levensfase van 2,4 miljoen (2018) naar 3,2 miljoen in 2040. Het rapport werd uitgebracht op het moment dat het COVID-19 virus ons land overspoelde, waardoor de politiek, werkgevers en werknemers het jammer genoeg niet hebben opgepakt. 

Na de inspirerende SxSW23 sessie voel ik mij meer dan gemotiveerd om dit belangrijke maatschappelijke issue op de een of andere manier toch alsnog op de maatschappelijke agenda te krijgen.

Overigens ook aangespoord door Tilda Swinton, waar ik later op deze vierde SxSW-dag bij aanschoof in Ballroom D van het Austin Convention Center. De wijze 62-jarige filmactrice uit Schotland vertelde op bedachtzame en aansprekende wijze tijdens een ‘keynote interview’ over de waarde andere mensen vertrouwen en goede vriendschappen. Ook, en vooral als je ouder wordt. Van haar een mooie slotzin voor dit stukje:

‘Good company helps you with the bad stuff.’