Door Michiel Buitelaar

Dag 1: eindelijk eindigt kapitalisme (doch bijbehorend kapsel nog niet); advertising opent open deuren; voorzichtige AI; en een docu voor oude mensen

Daar gaat-ie, mijn dag 1 in vogelvlucht. De dag begon met “Checkpoint capitalism: how Big Tech and Big Content captured creative labor markets and how we’ll win them back” door Cory Doctorow en Rebecca Giblin. De eerste is een veelzijdige auteur; de tweede heeft een antikapitalistisch kapsel (jaren-80 krakertooi). Ze hebben een boek geschreven, over hoe bekaaid creatieven er vanaf komen op digitale, oligarchische platforms. Er werden diverse voorbeelden gedeeld, met een nadruk op structurele factoren. Deels zeker zinnig. Platforms neigen naar eenzijdige opstellingen, waarbij consumenten maar zeker kleine aanbieders soms flink in de tang genomen worden. Recente EU regelgeving probeert daar wat aan te doen, daar zijn Amerikanen jaloers op, zoals op GDPR.

Het ging soms breeduit, tikje ongericht: de Chicago School (Friedman), global warming, mishandeling van arbeiders in de Industrial Revolution – kwamen allemaal voorbij. Het leek mij een hartekreet tegen de stand van kapitalisme in het algemeen, en tegen de digitale variant ervan in het bijzonder. Wat wel beetje hout snijdt – ik wijs op Piketty, Wolf, Varoufakis, Smit en andere grootheden, die dezer dagen eloquent uitleggen dat democratisch liberaal kapitalisme wellicht op zijn laatste benen loopt (kan, maar: WAT DAN?!?). Doch, de zegeningen van digitaal kapitalisme bleven onvermeld. Men denke aan bijna gratis wereldwijd bereik, kosteloos hergebruik, lage drempels voor toetreding en minieme produktiekosten. Om maar eens wat te noemen. Ik wijs ook op de ronduit krankzinnige uitgaven van streaming platforms aan content creatie. Wat ook niet aan de orde kwam: netwerk effecten, de wet van Metcalfe – ik stuur daar, volkomen tevergeefs en onopgemerkt, maandelijks een kribbige tweet over uit – en de onbalans tussen vraag & aanbod. Over dat laatste: er is buitensporig veel aanbod van creatief werk, en ondanks het gemopper en de soms karige beloning neemt dat aanbod niet af. Creatieve mensen willen zich graag uiten, ook als het weinig of niks oplevert. Dat is zo, en daar wordt ook wel eens misbruik van gemaakt.

Desondanks was de hartekreet van deze twee snuiters wel de moeite waard en niet geheel onzinnig. Brachten ze concrete, haalbare oplossingen? Lijkt mij niet. Zijn klassieke kapitalistische modellen universeel, onveranderd en lang houdbaar? Vraag ik me af maar dat is een discussie voor grotere geesten dan deze presentatoren, of ondergetekende.

Mijn tweede sessie was die met Greg Brockman, de baas van OpenAI. Daar hebben anderen al beter over geschreven. Het was boeiend, en inhoudelijk. Die man is verstandig en voorzichtig. Hij lijkt snel te gaan maar is sinds 2015 bezig en heeft pas recent eenieder versteld doen staan. De aan hem toegeschreven 100+ miljoen gebruikers: die geloof ik niet zo, ik zou herhaald gebruik willen weten. De interviewer, Laurie Segall, en hij spraken over personalised media – geloof ik ook nauwelijks. Mensen willen media overwegend delen, er over praten, iets gelijks ondergaan. Personalisatie is zo groot niet. Het ging ook over sentiment analysis, waar OpenAI zich 5 jaar geleden mee bezig hield (de reviews op Amazon analyserend). De verlaagde drempel voor creatieve activiteit kwam voorbij – daar geloof ik sterk in: nu al kan menigeen makkelijk en goedkoop dingen maken (zie bijvoorbeeld de eindeloze stroom tips dienaangaande van @erwblo, die van Fast Moving Targets). Dat gaat met ChatGPT, DALL-E en zo nog makkelijker worden. En met volgende versies nóg makkelijker. Met copyright issues tot gevolg, en nog meer. De interviewer suggereerde dat iemand straks een AI kan certificeren als die hem/haar ‘digitaal uitbouwt’: lijkt mij niet haalbaar, zo’n wens van controleerbaarheid. Velen zijn dat met mij oneens.

Laat ik daar mee afsluiten: het controleren, reguleren van AI, die wens kom ik veel tegen. Men wil dat, in de software zelf, of via de staat. Ik heb er een hard hoofd in: is dat nou echt wenselijk, en – meer nog – is het haalbaar? Ik heb naar deze deskundige, verstandige Brockman geluisterd, die onzekerheid uitstraalde over beheersbaarheid van zijn spullen nu; en, nog meer, over wat zijn spullen over een paar jaar doen. Ik bedoel dat niet apocalyptisch, al la Terminator, maar ik denk dat men beter bescheiden verwachtingen kan hebben aangaande beheersbaarheid, certificering, regulering, echt vs fake news en nog zo wat meer. Dit gaat men niet onder controle krijgen (dit is een mening). Ondanks veelvuldige contacten tussen platform bouwers en beleidsmakers, waar Brockman melding van maakte, en in gelooft. Ik geloof dat niet zo. Ik vind dit alles een positief spannend vooruitzicht, en niet vreselijk eng. Ik kan het fout hebben, in welk geval deze tekst op mijn grafsteen kan.

Mijn derde sessie ging over adverteren, dat dat relevant en leuk moet zijn. Dat het geen ergernis, of herhaalde ergernis moet opwekken. Ja, dat is zo. Verder alles goed?

De dag heb ik afgesloten in de bios, met de docu “The Lady Bird Diaries”, over de gesproken tapes van Lady Bird Johnson, de echtgenote van president Lyndon Baines Johnson. Ik haalde de gemiddelde leeftijd van de bezoekers van deze sessie omlaag. Hij was goed, boeiend, persoonlijk. Ik ben ongeveer de enige in mijn vriendenkring die Robert Caro’s biografie van LBJ niet gelezen heeft (het is ook een favoriet van Mark Rutte), maar die mensen raad ik deze docu zeker aan. Die graaft niet heel diep maar onderhoudend is het zeker. Prima manier om de dag met een biertje in de hand – in de bios hier wordt volop geconsumeerd – af te sluiten. Dat was dag 1!

Door Gerard Dielessen

Als je aan het begin van deze eeuw bijna anderhalf jaar hoofdredacteur bent geweest van NOS Studio Sport en daarna ook nog eens zeven jaar algemeen directeur van de grootste nieuwsorganisatie van Nederland, dan laten de berichten over de misstanden bij deze publieke omroep je niet koud. 

Ook niet als je, zoals in mijn geval, ruim achtduizend kilometer verderop de eerste dag van SXSW23 meemaakt. Ondanks de vier razend interessante sessies, waarover zo meer, ben ik geraakt door de gebeurtenissen in Hilversum. Een paar weken geleden hoorde ik al van Marijn de Vries wat haar in 2016 was overkomen tijdens de Tour de France. Ik geloofde mijn oren niet. Dat zoiets kon gebeuren bij de rubriek waar ik korte tijd zelf verantwoordelijk voor ben geweest. En later ook nog eens indirect als NOS-directeur. Plaatsvervangend schaam ik mij dood. 

Voor wie de column van Marijn de Vries nog niet heeft gelezen in de NRC van dit weekeinde, hier het linkje. 

Het is niet alleen om triest van te worden, maar het getuigt ook van moed en haar stuk is eigenlijk veel meer dan een column. Al sinds ik eind 2016 het grote onderzoek naar seksuele intimidatie en misbruik in de sport initieerde als algemeen directeur van NOC*NSF ben ik zeer begaan met het lot van mensen (vooral vrouwen) die het slachtoffer zijn van grensoverschrijdend gedrag. De gebeurtenissen bij NOS Studio Sport zullen mij hier in Austin en ook later nog wel even bezighouden.

Toevallig, of misschien wel niet, de laatste sessie van deze openingsdag ging over #MeToo, The power of a platform, five years later. Tarana J. Burke begon deze beweging al in 2006. Toen nog zonder hashtag. Die kwam er elf jaar later bij toen actrice Ashley Judd vrouwen aanmoedigde om #MeToo te gaan gebruiken naar aanleiding van haar ervaringen met het seksueel grensoverschrijdend gedrag van filmproducent Harvey Weinstein. Inmiddels trouwens veroordeeld voor een gevangenisstraf van 23 jaar. 

#MeToo is dus niet meer weg te denken. Dat vindt ook oprichtster Tarana Burke. Tijdens SXSW legde ze nog eens uit wat het succes is van deze beweging. #MeToo is een community. Dat is volgens haar de kracht. #MeToo verenigt en verbindt mensen die het slachtoffer zijn geworden van grensoverschrijdend gedrag. Het zijn deze mensen die volgens Burke de beweging tot een succes hebben gemaakt. 

Het is bovendien, en daar heeft ze natuurlijk hartstikke gelijk in, beter om vanuit een community te opereren dan eenzaam vanuit, wat zij een silo noemt. Genezen doe je immers niet in je eentje. 

‘In een community ben je samen. In de #MetToo community mogen mensen boos zijn en verontwaardigd. We werken vanuit empathie. Dat is essentieel. #MeToo verenigt gewone en bekende mensen’, zo legde de juriste geduldig uit aan haar gesprekspartner Aliah Berman, chief diversity officer van TBWA Worldwide. 

Burke had misschien ook nog wel een paar goede suggesties voor de leiding van de NOS: ‘Wees menselijk. Toon moed. Geef toe dat je fouten hebt gemaakt. Probeer als leiding goed het leven van de mensen die voor je werken te begrijpen. Wees empathisch. Investeer in je medewerkers. Grensoverschrijdend gedrag is een menselijk issue en zeker geen politiek probleem’, zo is ze van oordeel.

Eerder op de dag was ik aanwezig bij de zogenoemde keynote van Prianka Chopra Jones. De wereldberoemde Indiaase actrice die na een groot aantal Bollywood films tien jaar geleden overstapte naar de Amerikaanse filmindustrie en nu daar furore maakt. Ook zij brak een lans voor gelijke behandeling van mannen en vrouwen. Nog steeds is het zo dat vrouwen, in ieder geval in de entertainmentindustrie, onder veel grotere druk staan dan mannen, zo liet ze haar interviewster Jennifer Salke (Amazon en MGM) weten. ‘Er staat zoveel druk op vrouwen aan de top. We zijn uniek als individuele mensen, niet als man of vrouw’, zo betoogde Chopra Jones. 

Topics SXSW23

Gelijkheid is een belangrijk thema van deze SXSW23 editie. Dat geldt trouwens ook voor de gevolgen van de klimaatverandering, democratie en uiteraard de ontwikkelingen op het gebied van kunstmatige intelligentie (lees in dit geval ChatGPT).

Het was dan ook niet raar dat zich aan het begin van de middag een ongelooflijk lange rij voor de ingang van Ballroom D in het Austin Convention Center had gevormd omdat daar de co-founder van ChatGPT en de president van OpenAI Greg Brockman zou spreken. Een onderhoudende bijeenkomst in een afgeladen zaal die weinig nieuws opleverde wat mij betreft. Brockman werd deskundig ondervraagd door Laurie Segall, CEO van Dot Dot Dot Media. Ondanks de goede vragen leverde het gesprek geen vuurwerk op. Over de morele en ethische aspecten van het gebruik en de ontwikkeling van ChatGPT is nog heel veel onduidelijk, zo bleek. De sympathiek ogende Brockman gaf niet de indruk dat hij antwoorden wilde achterhouden. Er is gewoon nog veel onduidelijk. We moeten dit soort problemen vooral samen oplossen, was zijn devies. ‘Ook moeten we in gesprek blijven met de politieke beleidsmakers en is het verstandig om in gesprek te gaan morele filosofen.’ Dat soort teksten. Wat mij betreft schoof hij de verantwoordelijkheid wel iets te gemakkelijk opzij. Ik ben zeer benieuwd hoe deze discussie zich verder gaat ontwikkelen de komende periode. Omdat ik grote voordelen zie van het gebruik van kunstmatige intelligentie. Ook in de journalistiek bijvoorbeeld. Maar dan moeten we wel eerst meer helderheid krijgen over de betrouwbaarheid van dergelijke AI-toepassingen. Wellicht kunnen we daar in de loop van deze SXSW23 editie wat meer over te weten komen. 

Inmiddels zit de dag er hier ook alweer bijna op. Zo maar eens de digitale Volkskrant lezen, want ik begrijp dat deze courant behoorlijk uitpakt met een verhaal over de misstanden bij NOS Studio Sport.

Door Erwin Blom

Eén ding is zeker, waar 2007 de SXSW van Twitter was, wordt 2023 de SXSW van ChatGPT. De rij in het Austin Convention Center was schier oneindig. Een gigantische zaal puilde uit om het verhaal van het jaar bij te wonen. Lang niet alle geïnteresseerden konden er in. Een verzameling indrukken ...

Greg Brockman is 'a good bloke', een aardig toegankelijke oprichter van OpenAI, het moederbedrijf van ChatGPT. Als je naar hem luistert kun je hem alleen maar sympathiek vinden. Je gelooft zijn verhaal dat hij de wereld beter en mooier wil maken met AI. En je snapt dat voor een wereldverbeteraar de constructie van een stichting, of non-profit, ooit de meest logische was. Want het ging hem niet om het geld. De techniek was open source zodat iedereen daar mee kon gaan werken en kon meehelpen om de techniek te verbeteren. En je begrijpt ook waarom de oude wet waar is dat je programmerend geen oplossing voor alles kunt bouwen, maar dat een tool maken die problemen kan leren oplossen wellicht bereikbaarder is.

Na het beluisteren van zijn verhaal snap je ook waarom non-profit niet houdbaar was. Er was veel geld nodig om door te ontwikkelen en wie stopt er 100 miljoen in een non-profit? Lastig. Dus is de OpenAI technologie nu niet meer open source. Maar hangt er boven het commercieële deel van de organisatie dat voor de oprichters nodig was nog nog wel altijd een non-profit die de belangrijkste touwtjes in handen heeft.

Ook in die hoedanigheid geloof je dat de man met techniek bezig is waarvan hij er van overtuigd is dat die de wereld beter gaat maken. En dat zal zeker voor een deel het geval zijn. Er kan zoveel moois met ChatGPT. Maar we kennen allemaal ook de 'maren' die bij ChatGPT horen. Hoe zit het met de rechten van de bronnen waar de dienst zich op baseert? Hoe zit het met het waarheidsgehalte van de antwoorden op vragen? Hoe zit het met de vooroordelen die het algoritme soms versterkt?

'Goede vraag', zegt een Amerikaanse ondernemer dan. Dus ook Greg Brockman. 'Ik weet daar het antwoord ook niet op', zegt hij op veel vragen. 'We moeten met zijn allen op zoek naar het antwoord op die vragen. Daar gaan wij niet alleen over, daar gaan we met zijn allen over.'

Ik geloof hem als ie zegt dat ie het antwoord op veel vragen ook niet weet. En dat eerlijke is mooi. Maar geruststellend is het bepaald niet, zeg ik als groot liefhebber van de potentie van ChatGPT. Want hij kan wel zeggen dat we met zijn allen over de antwoorden op de vragen gaan, maar dat is niet zo. Ik heb als gebruiker niks in te brengen in de techniek, de keuzes, de waarheden en onwaarheden. En hij kan wel zeggen dat ChatGPT zijn werk niet goed heeft gedaan als de makers van inhoud (waar de tool zich op baseert) er niet beter van worden, maar ik hoor nog geen begin van een manier van verdelen van gelden of aandacht.

Samenvattend: ik geloof in de goede bedoelingen van Greg Brockman van ChatGPT, maar vertrouw nog niet op een goede uitkomst.

Featured Session: OpenAI Co-founder on ChatGPT, DALL·E, and the Impact of Generative AI

Auteur: Gerson Veenstra/ChatGPT

Dat AI dit jaar een belangrijk thema ging worden tijdens South by Southwest, kan voor niemand een verrassing zijn. Al denk ik dat de organisatie ook niet had verwacht dat het de laatste maanden zo'n vlucht zou nemen, met name door ChatGPT. Als je dan mede-oprichter Greg Brockman van OpenAI (het bedrijf achter ChatGPT) in een sessie zet, dan weet je: het wordt druk. Het leek wel alsof iedereen hier naar deze sessie wilde. 

Maar een blog schrijven over OpenAI zonder ChatGPT te gebruiken, kan natuurlijk niet. Dus vroeg ik ChatGPT om op basis van mijn aantekeningen de blog voor mij te schrijven. Het resultaat lees je hieronder (en je mag er zelf je oordeel over geven). 

OpenAI is een onderzoeksbedrijf dat zich richt op de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie (AI). Het bedrijf werd in 2015 opgericht als een non-profitorganisatie met als doel alle ontwikkelingen op het gebied van AI open source te maken. Het doel was om AI toegankelijk te maken voor iedereen en te zorgen voor een verantwoorde ontwikkeling van deze technologie. In de afgelopen jaren heeft OpenAI zich ontwikkeld tot een van de belangrijkste spelers in de AI-wereld.

Een van de bekendste producten van OpenAI is ChatGPT. In november 2022 werd deze tool gelanceerd en binnen 2 maanden had het al meer dan 100 miljoen gebruikers. Het was de eerste keer dat een AI-tool zo snel zo'n grote gebruikersgroep wist te bereiken. Greg Brockman, de CEO van OpenAI, was verbaasd over het succes van ChatGPT. Hij legt uit dat het voor hen geen nieuwe technologie was, maar dat ze het toegankelijk hebben gemaakt voor iedereen. Het grote succes van ChatGPT is te verklaren doordat het mensen heeft laten zien wat er mogelijk is met AI.

Bij de lancering van ChatGPT was Brockman wel bezorgd. Ze hadden veel getest, maar het mocht niet gebeuren dat de tool na 3 dagen weer offline zou moeten. Brockman benadrukt het belang van ethiek bij de ontwikkeling van AI en het belang van een publiek debat over dit onderwerp. OpenAI is daarom ook in gesprek met beleidsmakers om afspraken te maken over het gebruik van AI en de ethische kwesties die daarbij komen kijken.

Een ander belangrijk onderwerp is de vraag welke banen in de toekomst overgenomen zullen worden door AI. Brockman dacht in eerste instantie dat fysiek werk het meest in gevaar zou zijn, maar dat blijkt tegen te vallen. Mensen kunnen meer dan we denken, maar banen als content moderator zullen waarschijnlijk wel overgenomen worden door AI.

Brockman benadrukt het belang van samenwerking tussen AI en mensen. AI kan mensen helpen bij het creëren van content en het vinden van betrouwbare informatie. Het is belangrijk om AI te zien als een tool die de vaardigheden van mensen versterkt, in plaats van als een vervanger van menselijke vaardigheden.

OpenAI heeft als doel om de ontwikkeling van AI op een verantwoorde manier te laten verlopen. Het bedrijf vraagt veel input van mensen om betere beslissingen te nemen en te zorgen voor een verantwoorde ontwikkeling van deze technologie. AI kan de wereld helpen en het is belangrijk om ervoor te zorgen dat dit op een verantwoorde manier gebeurt.

Een handgeschreven verslag door Erwin Blom, lees je hier.

Featured Session: Creating Happiness: The Art & Science of Disney Parks Storytelling

Ik had ook kunnen kiezen voor de sessie 'Why Journalists and Futurists Need to Talk'. Dat lag misschien iets meer voor de hand, gezien mijn achtergrond. Maar ja, ik zat al in Ballroom D, het is druk, ik ben Disneyfan en als ik van de vorige 5 edities iets heb geleerd, is het wel om juist naar sessies te gaan die misschien niet helemaal logisch zijn. En hé, willen we niet allemaal weten hoe Disney het voor elkaar krijgt dat je zelfs een man van 46 nog kind kunt laten voelen? 😉

Voor ons staat een bevlogen man. Topman Josh D’Amaro van Disney. Enthousiast: "Ik ben een geluksvogel." En het valt niet heel erg op, maar onder zijn jasje is duidelijk een Mickey-shirt te zien. Deze man werkt al 25 jaar voor Disney en komt ons vertellen wat het geheim is achter de missie van Disney: geluk creëren. 

Storytelling, creativiteit en innovatie

Het is een Amerikaans succesverhaal. Van een startup in een garage van Walt Disney in de roerige jaren 20, waarbij het uiteraard eerst ook bijna misging, naar de doorbraak in 1928 met de komst van Mickey Mouse. Al snel werd Disney een synoniem voor geluk. In 1955 werd Disneyland geopend, waarbij Walt Disney de hoop uitsprak dat het geluk en inspiratie voor de hele wereld zou opleveren. Nu zijn er over de hele wereld 12 parken en werken er 170 duizend mensen bij Disney. 

Het gaat bij Disney om drie dingen, vertelt D'Amaro: storytelling, creativiteit en innovatie. En allemaal met als doel: meer geluk in de wereld. Wat geluk is? We hebben allemaal wel een idee. "Je kunt het voelen, zoals ik het nu voel nu ik hier sta op het podium. Maar het is meer nog een gedeelde ervaring." En, benadrukt hij: het is goed voor je. Je slaapt beter, leeft langer en bent creatiever. Gelukkige mensen maken de wereld een betere wereld. 

Details zijn belangrijk

"We houden altijd onze gasten en hun dromen in gedachten", vertelt D'Amaro. Disney World kan volgens hem alleen de meest magische plek in de wereld zijn, omdat het allemaal gaat om verhalen. En details. Hij laat sporen in het beton zien van het Star Wars-themagebied in Disney World. Als bezoeker zal het je misschien niet opvallen, maar ze zijn gemaakt met het originele R2D2-model. "De verhalen, de techniek waarmee ze zijn gemaakt en de details, zorgen ervoor dat je alles vergeet." 

Dat geldt ook voor muziek en geluid. Wie kent niet het liedje van It's a Small World? Maar tegenwoordig gaat het meer om een combinatie van muziek en geluid. Zodat je in een themagebied ook voelt alsof het echt is. Muziek is een belangrijke tool voor het creëren van geluk, zegt D'Amaro. 

Een echte lightsaber

Dan ineens wordt het echt leuk als het gaat over innovatie. D'Amaro laat een lightsaber zien die echt werkt. Niet zo'n speelgoedding die we allemaal kennen, maar een echte, zoals in de films. Hoe bedenk je dat je zoiets echt gaat maken? Niemand heeft erom gevraagd. Maar ze wisten: als ons dit lukt, weten we zeker dat het een succes wordt. 

Het maken was een enorme uitdaging. Er zijn wel 100 prototypes gemaakt. Alle onderdelen zijn nieuw gemaakt. Er moest zelfs een aparte oven voor gemaakt worden, vertelt de ontwikkelaar. En het was het absoluut waard, volgens D'Amaro. Hij noemt het aandoen van het lichtzwaard een iconisch moment: elke keer dat je hem aanzet ben je overdonderd. Dat geldt zeker voor de zaal. 

"Tinkerbell is echt"

Maar er is meer. Want hoe zorg je er bijvoorbeeld voor dat hele kleine of hele grote Disney-personages 'tot leven komen'. Het voorbeeld dat veel indruk maakt, is Tinkerbell. D'Amaro haalt een soort lantaarn tevoorschijn met een heel echt lijkende kleine Tinkerbell. Die een live-gesprek voert en vragen beantwoordt. Het is een live performer die als het ware geprojecteerd wordt in de lantaarn, legt D'Amaro uit. 

Het is 3 jaar geleden bedacht tijdens corona. Wat ze wilden, was iets maken dat het personage nog realistischer zou maken. Volwassenen waren tot tranen geroerd toen ze het voor het eerst zagen, vertelt een van de ontwikkelaars. En uiteraard waren er ook sceptische gasten. De jongste gasten waren meteen overtuigd: Tinkerbell is echt. 

De Disney-robot

Maar het mooiste kwam aan het eind. Een primeur. De Disney-robot die op dit moment wordt ontwikkeld. Kijk zelf maar:

En een nog beter perspectief:

Disney released another video of the prototype robot: pic.twitter.com/e2cmSkphid

— Scott Gustin (@ScottGustin) March 10, 2023

100 jaar oude missie

Natuurlijk kun je ook heel kritisch zijn over Disney. Ben ik geregeld ook, geef ik toe. Ook al kom ik heel vaak in Disneyland Parijs en heb ik de parken in Amerika vaak bezocht. Als je hoort hoe het bedrijf zo gelooft in de missie die Walt Disney 100 jaar geleden bedacht en wat ze doen om dat levend te houden met storytelling, creativiteit en innovatie, moet je daar wel respect voor hebben.