SXSW2023

Door Michiel Buitelaar

Dag 8

Ik ben bij diverse documentaires afgewezen, deze laatste dag. Vreemd want het lijkt stil. Bij de vertoningen waar ik het op gemunt had stonden lange rijen, en hadden mensen zich met de diverse, Byzantijnse mechanismen die SXSW eigen is, voorrang verschaft (je kan tevoren voorrangstickets boeken, al dan niet tegen betaling; ik pis vaak naast de pot, uit luiheid en krenterigheid; al heb ik wel een Platinum pas die voorrang biedt boven het klootjesvolk, in sommige opzichten). Zie het verslag van de imposant produktieve Gerson Veenstra van de documentaire “Air” waarvan ik de rij bekeken heb, dacht ‘ik ga maar even een biertje drinken’ en aftaaide. Hij niet, hulde!

Dus, ik zag die dag alleen: “Going varsity for Mariachi”, een documentaire over een tweederangs Mariachi band van een school in het zuiden van Texas. Waar Mexicaanse cultuur zeer aanwezig is en 100+ middelbare scholen strijden om felbegeerde door de staat vergeven prijzen. Mariachi is: emotionele muziek van Mexicaanse snit, met jachtige violen, schetterende trompetten, vette bassen, hakkelende gitaren en zang met uithalen. Erg fijn. Dit alles voortgebracht door mannen en vrouwen in Liberace-waardige uniformen die vaker dan niet knellen op ronde heupen en torso’s; overkapt door reusachtige hoeden. Onderhoudende, energieke muziek.

(Side note: Texas was Mexicaans. Zie https://en.wikipedia.org/wiki/Texas_Revolution en neem de complexiteit van de hedendaagse Texaanse identiteit waar. Menigeen vindt Texas nauwelijks deel van de USA. Er wonen miljoenen Mexicanen. De USA heeft Texas ingelijfd. Met verwijzingen naar Rusland en Oekraïne maak je geen vrienden.)

Bloedserieus dit alles. Het geportretteerde team komt vanuit achterstandspositie erg ver, ondanks een – mijns inziens – goedbedoelende maar gebrekkige coach. Het was leuk en bij vlagen emotioneel omdat het ook de worsteling van oudere tieners weergaf, die van alles willen dat in de Mariachi geprojecteerd werd.

Prima dus.

Nog even dit, een erratum: Blom wees mij op een korte bocht in een eerder verslag van me. Ik zei over AI iets als ‘wat maakt het uit als het maar goed is, de bron doet niet ter zake’. Dat slik ik niet helemaal in maar (wel deels) deze middelbare muziekkenner wees mij erop dat mensen ergens bij willen horen. Mensen zijn fans, of superfans, en associëren zich met makers, ontlenen er identiteit aan. Dat beaam ik. Dat had ik beetje overgeslagen. Waarvan akte, mea culpa.

En dan nog: als een artiest zich bedient van AI in zijn/haar produktieproces, maar het resultaat zelf claimt, en de branding ervan effectief uitdraagt, dan is nog steeds het proces ondergeschikt aan het produkt, dat verpakt is in de identitieit van de maker (niet van de AI). Er zijn ook DJs die een heel team voor zich hebben werken maar als individu het artistieke resultaat claimen – dat werkt. Trouwens moet je ook niet uitsluiten, denk ik, dat een AI een merk kan worden, een (artificiële) maker waar mensen zich mee associëren. Of? Ik gooi maar wat op. Maar Bloms punt is terecht.

Dag 8: klaar. SXSW is deze dag zowat klaar (het is al stilletjes in de stad, de vliegtuigen lopen vol; ik blijf nog even maar mijn huisgenoten gaan weg; de stroom verslagen droogt op). Het was goed.

Door Gerard Dielessen

Hung Up On a Dream is de titel van een prachtige documentaire over de Engelse band The Zombies. Gezien tijdens mijn laatste volle dag in Austin @SXSW23. De inhoudelijk Tech sessies zijn voorbij. Dit weekeinde vooral nog films en veel muziek. Noem het entertainment. Voor de entertainmenttrends van 2023 verwijs ik graag naar het stukkie van vriend Buitelaar, die vandaag met enige tegenzin vroeg op pad ging om zich daarover te laten bijpraten door Rob Junas, CEO van Luminate.

Dus kon ik (iets later) naar de film in het Zach Theatre. Wat een heerlijke reis terug in de tijd. Mijn generatie is groot geworden met nummers als ‘She’s not There’ en ‘Time of the Season.’ Gezongen door Colin Blunstone. Zevenenzeventig jaar inmiddels. Zijn ijle stemgeluid doet mij trouwens, zo realiseerde ik mij tijdens het kijken van de film, denken aan de stem van Gary Lightbody, leadzanger van Snow Patrol. Samen met Rod Argent (Hold Your Head Up) vormde en vormt hij nog steeds de kern van The Zombies, een van de meest onderschatte bands van het Verenigd Koningrijk in de jaren 60 en 70. Inmiddels bestaan The Zombies al meer dan zes decennia en treden ze nog steeds up. Ook hier in Austin tijdens SxSW trouwens. Misschien dat Gerson Veenstra daar nog over schrijft. Mij bereikte geruchten dat hij daar wel bij aanwezig was. Gelukkig gaven Blunstone en Argent na afloop van de documentaire nog wel een korte toelichting.

De film over The Zombies bracht mij terug in de tijd. Toen ik mij eind jaren zestig en begin jaren zeventig iedere vrijdagochtend naar een boekenwinkel aan de Rijnlaan spoedde om de nieuwe versie van de Veronica Top40 te bemachtigen. The Zombies waren regelmatig te vinden op deze lijst der muzieklijsten.

Dat was toen.

Terug naar de film. 

Time Of The Season

Daarin een mooie anekdote. Nadat het bekende nummer Time of The Season van het legendarische album ‘Odessey and Oracle’ in 1968 een hit werd in Engeland (en de rest van Europa), viel de band uiteen. Tegenslag, oplichting, gebrek aan geld, onderlinge onenigheid. De een ging bij een verzekeringsbedrijf werken, de ander werd taxichauffeur etc. Totdat het nummer uit het niets een hit werd in de VS en zelfs op nummer 1 van de Billboard hitlijst terecht kwam. 

t's the time of the season
When love runs high
In this time, give it to me easy

And let me try with pleasured hands
To take you in the sun to promised lands
To show you every one
It's the time of the season for loving

What's your name? (What's your name?)
Who's your daddy? (Who's your daddy?)
(Is he rich) Is he rich like me?
Has he taken (has he taken)
Any time (any time)
(To show) To show you what you need to live?

Tell it to me slowly, tell you what
I really want to know
It's the time of the season for loving

What's your name? (What's your name?)
Who's your daddy? (Who's your daddy?)
(Is he rich) Is he rich like me?
Has he taken (has he taken)
Any time (any time)
(To show) To show you what you need to live?

Tell it to me slowly, tell you what
I really want to know
It's the time of the season for loving

It's the time of the season for loving
It's the time of the season for loving

Na wat onderlinge twijfels en veel overredingskracht van de platenmaatschappij kwam de groep weer bijeen. Wel moesten in de VS wat problemen worden opgelost. Omdat de echte Zombies niet meer bestonden, waren daar een paar surrogaat groepjes met dezelfde naam opgericht die de bekende nummers coverden. Er moest zelfs een fan met een pistool aan te pas komen om een van die surrogaat groepjes tot stoppen te dwingen.

Hall of Fame

Leadzanger Colin Blunstone vertelde dit verhaal heel charmant en bovendien met veel gevoel voor Britse understatement. Waarom het nummer in de VS plots zo’n succes werd, werd niet duidelijk in de documentaire. ChatGPT zegt daarover: Time of the Season" werd een hit in de VS vanwege de unieke sound, het goede timen en de grote airplay op de radio. Het nummer werd al snel een klassieker en is vandaag de dag nog steeds populair. Daar moeten we het dan maar even mee doen.

Vanaf dat moment begonnen The Zombies in ieder geval aan een lange reis die tot op de dag van vandaag voortduurt. In 2019 werden Colin Blunstone, Rod Argent, Paul Atkinson en Hugh Grundy door Bangles zangeres Susanna Hoffs zelfs toegelaten tot de prestigieuze Rock & Roll Hall of Fame. 

Ik zou zeggen: kijken zodra Hung Up On A Dream ergens te zien is.

Een heel fraai muziektijdsbeeld voor de liefhebber.

https://deadline.com/video/hung-up-on-a-dream-trailer-the-zombies-documentary-sxsw/

Door Michiel Buitelaar

Dag 8

Mijn dag begon met “Top entertainment trends for 2023: what the data says”, waarin Rob Jonas van Luminate een karrevracht data over het publiek uit stortte. Deed-ie goed, het was interessant, en soms verrassend. Meestal niet, iedereen weet wel ongeveer hoe hard streaming services groeien, dat er (te) veel betaald wordt voor catalogi van oude knarren en nog zo wat.

Het was onderhoudend. Enkele krenten uit zijn pap, staccato. Hij definieerde ‘super fans’, die onwaarschijnlijk veel tijd en geld besteden aan media en makers waar ze aan verslingerd zijn; en die méér merchandising van hun helden willen kopen dan ze nu wordt aangeboden (!). Van de mensen die nog vinyl platen kopen heeft 50% geen grammofoon; maar dat percentage is veel lager in LGBTI kringen (?!?). Globalisatie in zowel aanbod als vraag van muziek gaat hard, snelle groeiers in muziek zijn Latin en K-pop, vooral buiten hun traditionele markten. Zo was er nog meer. Ik kan de presentatie van deze snuiter niet vinden, die zou de moeite zijn.

Mijn afsluiting was “Riders on the storm”, een documentaire over een topspeler in buzkashi, een vorm van Afghaans voetbal. Met dien verstande dat het niet om een bal gaat (maar om een onthoofde geit), niet om iets met mensen met voeten (maar om mannen te paard), niet om doelen (maar om een cirkel op een omgeploegd veld), niet om van-de-een-naar-de-ander overspelen (maar met zijn allen vechten, in een hippische scrum) en dat er geen overtredingen zijn. Verder is het net voetbal. Vermakelijk is het, en knap. Het helpt als je een reus bent.

De hoofdpersoon van de docu, Khaiber, is een goedmoedige reus die de machtsovername in Afghanistan door de Talibaan – na vrij plotseling vertrek van de geallieerden, geleid door de USA – eerst met zorg, daarna in angst beziet. In eerdere lokale conflicten is hij familieleden kwijt geraakt: door politieke moord. Hij wordt zelf ook bedreigd. Langzaam en bedroefd neemt hij afstand, en afscheid: hij vlucht. Een grote, lieve reus snikt en gaat. Beelden van hem zijn ontroerend, die van die staat en de straat zijn zorgwekkend, en bekend. Prachtige documentaire.

Ik grijp de kans om te opiniëren. De geallieerde terugtrekking uit Afghanistan was ongemakkelijk maar fundamenteel goed. Want, men was daar bezig het zelfbeschikkingsrecht van het Afghaanse volk te schenden. Wat men ook moge vinden van Talibaan, of Pashtun, of andere groepen daar: het Westen heeft daar niets te zoeken, heeft geen ‘civilising mission’. Het is (was) arrogant, moreel kolonialisme. Wat deze en gene ook vinden van mensenrechten (worstel ik ook mee, beetje althans). Ander argument: het was altijd al onhaalbaar, en verspilling van mensenlevens en geld. Britten (2 keer), Russen, Amerikanen – alle hebben ze het geprobeerd en zijn glorieus gestrand, aldaar interverniërend. Het is historisch een begraafplaats voor buitenlandse mogendheden. Het was onzin. Deze docu toont een donkere kant van de terugtrekking, en een persoonlijke.

Dag 8: klaar. SXSW zowat klaar (het is al stilletjes in de stad, de vliegtuigen lopen vol; ik blijf nog even maar mijn huisgenoten gaan morgen weg; de stroom verslagen droogt spoedig op).

Door Michiel Buitelaar

Dag 7

Enkele observaties over een niet zo heel interessante, techneuterige sessie, gevolgd door een rant over professional self-deluding rearview mirror thinking. En iets over Kirk.

Eerst, “The hyperloop dream’s real problems”. Op zich interessant maar samenvatten lastig, en het duurde erg lang. Het ging over het verschijnsel hyperloop: een metalen tube – een trein – die in een bijna-vacuüm getrokken ondergrondse buis op hoge snelheid voortgestuwd wordt. Vast wel eens gezien. De oudere lezer herinnert zich de buizenpost (heb ik op een Tsjechisch kantoor nog gebruikt: kostelijk!). Boeiend concept dat enkele significante voordelen biedt voor lange-afstandsvervoer. Het voertuig zweeft, ‘leviteert’, en wordt aangedreven door ofwel EDS (electrodynamisch) ofwel EMS (electromagnetisch). De details bespaar ik deze lezer (en ik weet ook niet of ik het echt begreep). Een voorbeeld van een ‘maglev’ trein – maar dan niet: in een vacuüm buis – vindt men in Shanghai. Ik heb erin gezeten, het is fascinerend en raar, een trein zonder wielen, vrijwel zonder geluid ondanks de hoge snelheid (daar overigens geïnaugureerd door Gerhard Schröder, Putins kompaan).

Er waren sprekers uit Austin zelf, en uit Zwitserland, beiden vol enthousiasme en met diepgaande kennis. Ik meen te kunnen concluderen: voorlopig niet, dit. Misschien wel nooit. Technologie kan ook zo veel duurder zijn dan wat kan en bestaat, dat de extra functionaliteit de investering niet rechtvaardigt. Ik vermoed dat dat hier het geval is.

En toen: een thema dat bij mij een eruption of grumpiness los maakte, mede doordat ik in een herhaling van mijn professionele geschiedenis terecht kwam. Vond ik. Het was de sessie “Welcome to the machine: art in the age of AI”, met twee songwriters – waarvan er een gelijkenis vertoonde met Lebowski, de hippie bowler – een academica en een journalist. Allen met beperkte kennis van AI, ze leunden nogal op oude concepten zoals de Turing Test.

Ik denk dat er geen meningsverschil was in het panel – wel met mij – over het bijzondere, zelfs unieke karakter van menselijke creativiteit. Die weerspiegelt bijvoorbeeld de ethniciteit, afkomst, worstelingen, gevoelens enzovoorts van de maker. De ‘maker identity’ is een puur, essentieel ingredient van het artistieke product. De ‘consument’ van die creatie ervaart dat bijzondere DNA van de maker, in kunst. Kunst is uniek menselijk. Vond men.

Ik vind dat onzin. En nog pompeus ook. Ik hoorde ‘art is the struggle in the room, when you search your life’ en dacht: is dat GPT-4 aan het woord, of gewoon pretentieus geblaat?

Ik denk dat het scheppen van liedjes, schilderijen, teksten en wat nog al niet meer wel degelijk een bijzonder, persoonlijk en creatief proces is, of kan zijn; maar ook dat het inspiratie ontleent aan of zelfs direct voortbouwt op – of: deels kopieert? of: imiteert? – wat anderen eerder gemaakt hebben. Van wat de creator gezien, gehoord of meegemaakt heeft. De panelleden zeiden ook zoiets maar vielen terug op: ‘AI scans other things and then uses what others created, but does not create itself’. AI maakt meer van hetzelfde, en vooral ‘dog food’. Dat is eerder maar ook tijdens dit event weerlegd.

Mij lijkt dat dedain voortkomend uit een romantisch wereldbeeld, terwijl helder is dat machinale creaties dikwijls niet te onderscheiden zijn van menselijke. Terwijl artificial – beter: augmented – intelligence nog maar een peuter is, in zijn/haar ontwikkeling. Ik heb het niet over transcendente begrippen als de Singularity, maar gewoon over het kunnen zien of voelen of iets door een mens gemaakt is. Lijkt mij van niet. En welke artiest ‘scant’ niet ook andere artiesten?

Er is ook een psychologische dimensie, namelijk die van eerbare professionals die iets op zich af zien komen dat ze niet goed begrijpen en ze het gevoel geeft dat hun baan anders of kleiner wordt. Dat een voor hun ongrijpbaar fenomeen de zin van hun bestaan ondergraaft. Dat deed mij in een flashback belanden: makers van kranten en bladen die web en apps afserveren; TV makers die uitleggen dat YouTube rammelt; telecom types die mobiele telefonie en VoIP afbranden. Ik heb er tussen gezeten. Ik ben er voor behandeld. Het is een diepe neiging van professionals om hun wereld in de achteruitkijkspiegel te bezien, en daar hum emoties door te laten bepalen, zoals McLuhan heel lang geleden al zei:

https://www.marshallmcluhanspeaks.com/prophecies/1967-the-future-of-the-future-is-the-present/ 

Zodoende neigt men er naar het nieuwe, bedreigende af te doen als ‘slechte kwaliteit’. Dat zag ik hier ook terug: AI maakt geen diep-menselijke kwaliteit. Me neus!

Er kwam terloops nog iets voorbij, dat me steekt: de integriteit en moraliteit van de menselijke maker speelt een rol. Die kan een AI niet hebben. De onderliggende suggestie hier is: een slecht mens kan niks moois maken. Céline, halve fascist, kan geen goede boeken geschreven hebben. Of Knut Hamsun (ook zo een). Welja. Ik pleit voor het geheel los koppelen van de visie op proces, of maker, versus die op het product. Who cares wie het gemaakt heeft?!

Het panel stelde dat AI niet vrij gelaten mag worden, maar dat er zoiets als een ‘ethical framework’ moet komen dat AI-gedreven creatieve productie op een of andere manier onder controle brengt. Dat bijvoorbeeld limiteert hoe en waarop men een AI traint. Dat vastlegt wat een AI maakt. Ik heb daar eerder over geschreven. Ik vind het niet wenselijk, en acht het niet eens mogelijk. Ik vind het ook inconsistent: als menselijke creatie zo bijzonder is, dan is artificiële creatie toch geen bedreiging? Ik vind de beheersbaarheidswens wishful thinking, onhaalbaar, en matig gemotiveerd. Heel matig, zoals ik hierboven fulmineer. Al begrijp ik de menselijke neiging wel.

Ik heb later van een weldenkende executive uit de entertainment wereld begrepen dat dit panel een instrument was om de coalitie de ‘Human Artistry Campaign’ te lanceren:

https://www.rollingstone.com/music/music-news/music-groups-campaign-ai-replacing-artists-1234697985/ 

Dit initiatief komt voort uit de terechte zorg van de muziekindustrie over AI. Die zorg lijkt me zinnig, vooral als het copyrights betreft, maar die werd in dit panel inhoudelijk zwak onderbouwd. Het ging niet over copyrights. Het leek mij een kleinschalig therapeutisch samenzijn, dat nog veel nazorg behoeft.

Slot: “Call me Bill”, een documentaire over leven en denken van captain Kirk, William Shatner. Ik vond het geen documentaire maar een vrij lang, soms zweverig interview. Ik vind die man en zijn talloze rollen – heel veel meer dan die in Star Trek – wel boeiend, om nostalgische redenen, maar deze docu kwam in de buurt van de gedichten van Toon Hermans, not my cup of tea. Eerder die dag had hij live een interview gegeven wat ik niet bijgewoond heb maar waar anderen vast wel over schrijven. Hij wil een boom worden.

Dag 7: klaar!